Animal farm

ਜਾਰਜ ਔਰਵੈਲ ਦਾ ਨਾਵਲ "ਐਨੀਮਲ ਫਾਰਮ" (Animal Farm) ਇੱਕ ਬਹੁਤ ਹੀ ਮਸ਼ਹੂਰ ਅਤੇ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਵਿਅੰਗ ਹੈ। ਇਹ ਨਾਵਲ 1945 ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਹੋਇਆ ਸੀ ਅਤੇ ਇਸਨੂੰ ਸੋਵੀਅਤ ਯੂਨੀਅਨ ਵਿੱਚ ਸਟਾਲਿਨਵਾਦ ਦੇ ਉਭਾਰ ਦੀ ਇੱਕ ਰੂਪਕ ਕਹਾਣੀ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਇਸਦੇ ਸੰਦੇਸ਼ ਕਿਸੇ ਵੀ ਤਾਨਾਸ਼ਾਹੀ ਜਾਂ ਭ੍ਰਿਸ਼ਟ ਪ੍ਰਣਾਲੀ 'ਤੇ ਲਾਗੂ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।

ਨਾਵਲ ਦਾ ਸੰਖੇਪ ਸਾਰ:

ਕਹਾਣੀ ਮੈਨਰ ਫਾਰਮ ਨਾਮੀ ਇੱਕ ਖੇਤ ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਜਿੱਥੇ ਜਾਨਵਰਾਂ ਨਾਲ ਮਿਸਟਰ ਜੋਨਸ, ਇੱਕ ਸ਼ਰਾਬੀ ਅਤੇ ਲਾਪਰਵਾਹ ਮਾਲਕ, ਦੁਆਰਾ ਬਹੁਤ ਬੁਰਾ ਸਲੂਕ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇੱਕ ਰਾਤ, ਮੇਜਰ ਨਾਮ ਦਾ ਇੱਕ ਬੁੱਢਾ ਅਤੇ ਸਿਆਣਾ ਸੂਰ, ਇੱਕ ਸੁਪਨੇ ਬਾਰੇ ਦੱਸਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਸਾਰੇ ਜਾਨਵਰ ਮਨੁੱਖਾਂ ਦੀ ਗੁਲਾਮੀ ਤੋਂ ਮੁਕਤ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਬਰਾਬਰ ਦੇ ਸਮਾਜ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਉਹ "ਜਾਨਵਰਵਾਦ" (Animalism) ਦੇ ਸਿਧਾਂਤਾਂ ਦਾ ਪ੍ਰਚਾਰ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਮਨੁੱਖਾਂ ਵਿਰੁੱਧ ਬਗਾਵਤ ਅਤੇ ਜਾਨਵਰਾਂ ਦੀ ਬਰਾਬਰੀ 'ਤੇ ਅਧਾਰਤ ਹਨ। ਉਸਦੀ ਮੌਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਉਸਦੇ ਵਿਚਾਰਾਂ ਨੂੰ ਸਨੋਬਾਲ (ਇੱਕ ਆਦਰਸ਼ਵਾਦੀ ਅਤੇ ਬੁੱਧੀਮਾਨ ਸੂਰ) ਅਤੇ ਨੈਪੋਲੀਅਨ (ਇੱਕ ਚਲਾਕ ਅਤੇ ਤਾਕਤਵਰ ਸੂਰ) ਦੁਆਰਾ ਅੱਗੇ ਵਧਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

ਜਾਨਵਰ ਜੋਨਸ ਅਤੇ ਉਸਦੇ ਆਦਮੀਆਂ ਵਿਰੁੱਧ ਬਗਾਵਤ ਕਰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਖੇਤ ਦਾ ਕੰਟਰੋਲ ਸੰਭਾਲ ਲੈਂਦੇ ਹਨ, ਜਿਸਦਾ ਨਾਮ ਬਦਲ ਕੇ ਐਨੀਮਲ ਫਾਰਮ ਰੱਖ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਉਹ ਸੱਤ ਨਿਯਮ ਬਣਾਉਂਦੇ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ "ਸੱਤ ਹੁਕਮ" (Seven Commandments) ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਸਭ ਤੋਂ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹੈ: "ਸਾਰੇ ਜਾਨਵਰ ਬਰਾਬਰ ਹਨ।"

ਸ਼ੁਰੂ ਵਿੱਚ, ਐਨੀਮਲ ਫਾਰਮ ਬਹੁਤ ਸਫਲ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਸਾਰੇ ਜਾਨਵਰ ਮਿਲ ਕੇ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਉਤਪਾਦਨ ਵਧਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਸਨੋਬਾਲ, ਜੋ ਕਿ ਇੱਕ ਦੂਰਅੰਦੇਸ਼ੀ ਆਗੂ ਹੈ, ਬਿਜਲੀ ਪੈਦਾ ਕਰਨ ਲਈ ਇੱਕ ਪੌਣ ਚੱਕੀ ਬਣਾਉਣ ਦੀ ਯੋਜਨਾ ਬਣਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਨੈਪੋਲੀਅਨ, ਜੋ ਸੱਤਾ ਦਾ ਲਾਲਚੀ ਹੈ, ਆਪਣੇ ਵਫ਼ਾਦਾਰ ਕੁੱਤਿਆਂ (ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਉਸਨੇ ਗੁਪਤ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਪਾਲਿਆ ਸੀ) ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਕੇ ਸਨੋਬਾਲ ਨੂੰ ਖੇਤ ਵਿੱਚੋਂ ਭਜਾ ਦਿੰਦਾ ਹੈ।

ਨੈਪੋਲੀਅਨ ਹੁਣ ਖੇਤ ਦਾ ਇਕਲੌਤਾ ਸ਼ਾਸਕ ਬਣ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਉਹ ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ ਸੱਤ ਹੁਕਮਾਂ ਨੂੰ ਬਦਲਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੰਦਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਸੂਰ ਹੋਰ ਜਾਨਵਰਾਂ ਨਾਲੋਂ ਵਧੇਰੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਅਧਿਕਾਰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰ ਲੈਂਦੇ ਹਨ। ਉਹ ਜੋਨਸ ਵਰਗੇ ਮਨੁੱਖਾਂ ਨਾਲ ਵਪਾਰ ਕਰਨਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਮਨੁੱਖੀ ਆਦਤਾਂ ਅਪਣਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਬਾਕਸਰ, ਇੱਕ ਮਿਹਨਤੀ ਅਤੇ ਵਫ਼ਾਦਾਰ ਘੋੜਾ, ਜੋ ਹਮੇਸ਼ਾ "ਮੈਂ ਹੋਰ ਮਿਹਨਤ ਕਰਾਂਗਾ" ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ, ਸੂਰਾਂ ਦੀ ਲਾਲਚੀ ਅਤੇ ਧੋਖੇਬਾਜ਼ ਨੀਤੀਆਂ ਦਾ ਸ਼ਿਕਾਰ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਉਹ ਬਿਮਾਰ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਉਸਨੂੰ ਇੱਕ ਕਸਾਈ ਨੂੰ ਵੇਚ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਇਹ ਕਹਿ ਕੇ ਕਿ ਉਸਨੂੰ ਡਾਕਟਰ ਕੋਲ ਭੇਜਿਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ।

ਕਹਾਣੀ ਦੇ ਅੰਤ ਤੱਕ, ਸੱਤ ਹੁਕਮ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਵਿਗਾੜ ਦਿੱਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਅਤੇ ਆਖਰੀ ਬਚਿਆ ਹੋਇਆ ਹੁਕਮ ਬਣ ਜਾਂਦਾ ਹੈ: "ਸਾਰੇ ਜਾਨਵਰ ਬਰਾਬਰ ਹਨ, ਪਰ ਕੁਝ ਜਾਨਵਰ ਦੂਜਿਆਂ ਨਾਲੋਂ ਵਧੇਰੇ ਬਰਾਬਰ ਹਨ।" ਸੂਰ ਹੁਣ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਮਨੁੱਖਾਂ ਵਰਗੇ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਦੋ ਪੈਰਾਂ 'ਤੇ ਚੱਲਦੇ ਹਨ, ਸ਼ਰਾਬ ਪੀਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਕੱਪੜੇ ਪਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਦੂਜੇ ਜਾਨਵਰਾਂ ਲਈ, ਪੁਰਾਣੇ ਅਤੇ ਨਵੇਂ ਸ਼ਾਸਕਾਂ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਫਰਕ ਕਰਨਾ ਮੁਸ਼ਕਲ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

ਮੁੱਖ ਸੰਦੇਸ਼:

* ਤਾਨਾਸ਼ਾਹੀ ਦਾ ਉਭਾਰ: ਨਾਵਲ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਕਿਵੇਂ ਇੱਕ ਇਨਕਲਾਬ, ਜੋ ਬਰਾਬਰੀ ਅਤੇ ਨਿਆਂ ਲਈ ਸ਼ੁਰੂ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਸੱਤਾ ਦੇ ਲਾਲਚ ਅਤੇ ਭ੍ਰਿਸ਼ਟਾਚਾਰ ਕਾਰਨ ਕਿਵੇਂ ਇੱਕ ਨਵੀਂ ਤਾਨਾਸ਼ਾਹੀ ਵਿੱਚ ਬਦਲ ਸਕਦਾ ਹੈ।

* ਪ੍ਰਚਾਰ ਅਤੇ ਹੇਰਾਫੇਰੀ: ਸੂਰਾਂ ਦੁਆਰਾ ਦੂਜੇ ਜਾਨਵਰਾਂ ਨੂੰ ਕੰਟਰੋਲ ਕਰਨ ਲਈ ਪ੍ਰਚਾਰ (ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਸਕੀਲਰ ਨਾਮ ਦੇ ਸੂਰ ਦੁਆਰਾ) ਅਤੇ ਇਤਿਹਾਸ ਨੂੰ ਹੇਰਾਫੇਰੀ ਕਰਨ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ।

* ਗਿਆਨ ਦੀ ਸ਼ਕਤੀ: ਨਾਵਲ ਦਿਖਾਉਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਕਿਵੇਂ ਅਗਿਆਨਤਾ ਅਤੇ ਸਵਾਲ ਨਾ ਪੁੱਛਣ ਦੀ ਆਦਤ ਆਮ ਜਨਤਾ ਨੂੰ ਆਗੂਆਂ ਦੁਆਰਾ ਆਸਾਨੀ ਨਾਲ ਹੇਰਾਫੇਰੀ ਕਰਨ ਦੀ ਇਜਾਜ਼ਤ ਦਿੰਦੀ ਹੈ।

* ਸੱਤਾ ਦਾ ਭ੍ਰਿਸ਼ਟਾਚਾਰ: "ਐਨੀਮਲ ਫਾਰਮ" ਇਸ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਕਥਨ ਦੀ ਇੱਕ ਉੱਤਮ ਉਦਾਹਰਣ ਹੈ ਕਿ "ਸੱਤਾ ਭ੍ਰਿਸ਼ਟ ਕਰਦੀ ਹੈ, ਅਤੇ ਪੂਰਨ ਸੱਤਾ ਪੂਰਨ ਤੌਰ 'ਤੇ ਭ੍ਰਿਸ਼ਟ ਕਰਦੀ ਹੈ।"

* ਇਹ ਨਾਵਲ ਅੱਜ ਵੀ ਓਨਾ ਹੀ ਪ੍ਰਸੰਗਿਕ ਹੈ ਜਿੰਨਾ ਇਹ ਲਿਖੇ ਜਾਣ ਵੇਲੇ ਸੀ, ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਸਿਆਸਤ, ਸ਼ਕਤੀ ਅਤੇ ਮਨੁੱਖੀ ਸੁਭਾਅ ਦੇ ਸਦੀਵੀ ਸੱਚਾਈਆਂ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ