bhaujal- Dalip kaur tiwana

ਭਉਜਲ - ਦਲੀਪ ਕੌਰ ਟਿਵਾਣਾ (ਸਾਰਾਂਸ਼)

"ਭਉਜਲ" ਪੰਜਾਬੀ ਦੀ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਅਤੇ ਸਤਿਕਾਰਤ ਲੇਖਿਕਾ, ਪਦਮ ਸ਼੍ਰੀ ਦਲੀਪ ਕੌਰ ਟਿਵਾਣਾ ਦੁਆਰਾ ਲਿਖਿਆ ਗਿਆ ਇੱਕ ਬਹੁਤ ਹੀ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਅਤੇ ਗਹਿਰ-ਗੰਭੀਰ ਨਾਵਲ ਹੈ। ਦਲੀਪ ਕੌਰ ਟਿਵਾਣਾ ਆਪਣੀਆਂ ਰਚਨਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਮਨੁੱਖੀ ਮਨ ਦੀਆਂ ਗਹਿਰਾਈਆਂ, ਸਮਾਜਿਕ ਰਿਸ਼ਤਿਆਂ ਦੀਆਂ ਪੇਚੀਦਗੀਆਂ, ਅਤੇ ਜੀਵਨ ਦੇ ਅਧਿਆਤਮਿਕ ਤੇ ਦਾਰਸ਼ਨਿਕ ਪਹਿਲੂਆਂ ਨੂੰ ਬੜੀ ਸੰਵੇਦਨਸ਼ੀਲਤਾ ਅਤੇ ਡੂੰਘਾਈ ਨਾਲ ਪੇਸ਼ ਕਰਦੇ ਹਨ।

ਨਾਵਲ ਦਾ ਸਿਰਲੇਖ "ਭਉਜਲ" ਅਧਿਆਤਮਿਕ ਅਤੇ ਦਾਰਸ਼ਨਿਕ ਪ੍ਰਸੰਗ ਵਿੱਚ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜਿਸਦਾ ਅਰਥ ਹੈ ਸੰਸਾਰ ਰੂਪੀ ਸਮੁੰਦਰ ਜਾਂ ਭਵਸਾਗਰ। ਇਹ ਉਹ ਸੰਸਾਰ ਹੈ ਜਿੱਥੇ ਮਨੁੱਖੀ ਜੀਵਨ, ਦੁੱਖਾਂ, ਮੁਸ਼ਕਲਾਂ, ਮੋਹ-ਮਾਇਆ ਅਤੇ ਕਰਮਾਂ ਦੇ ਚੱਕਰ ਵਿੱਚ ਫਸਿਆ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਸਿਰਲੇਖ ਤੋਂ ਭਾਵ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਨਾਵਲ ਮਨੁੱਖੀ ਜੀਵਨ ਨੂੰ ਇੱਕ 'ਭਉਜਲ' ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਪੇਸ਼ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਜਿੱਥੇ ਪਾਤਰ ਇਸ ਸੰਸਾਰੀ ਜਾਲ ਵਿੱਚੋਂ ਨਿਕਲਣ ਜਾਂ ਇਸ ਵਿੱਚੋਂ ਆਪਣਾ ਰਸਤਾ ਲੱਭਣ ਲਈ ਸੰਘਰਸ਼ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਮਨੁੱਖੀ ਹੋਂਦ ਦੀ ਅੰਦਰੂਨੀ ਬੇਚੈਨੀ, ਖੁਸ਼ੀ ਦੀ ਤਲਾਸ਼ ਅਤੇ ਅਧਿਆਤਮਿਕ ਸ਼ਾਂਤੀ ਦੀ ਤਾਂਘ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ।

ਕਿਤਾਬ ਵਿੱਚ ਮੁੱਖ ਤੌਰ 'ਤੇ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਵਿਸ਼ਿਆਂ 'ਤੇ ਚਾਨਣਾ ਪਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ:

• ਮਨੁੱਖੀ ਹੋਂਦ ਦੀ ਤ੍ਰਾਸਦੀ ਅਤੇ ਸੰਘਰਸ਼: ਨਾਵਲ ਦੇ ਪਾਤਰ ਜੀਵਨ ਦੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਪੜਾਵਾਂ 'ਤੇ ਅਧਿਆਤਮਿਕ, ਮਾਨਸਿਕ ਅਤੇ ਸਮਾਜਿਕ ਸੰਘਰਸ਼ਾਂ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਅੰਦਰੂਨੀ ਬੇਚੈਨੀਆਂ, ਅਧੂਰੀਆਂ ਇੱਛਾਵਾਂ ਅਤੇ ਜੀਵਨ ਦੇ ਅਰਥ ਦੀ ਤਲਾਸ਼ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ, ਜਿਵੇਂ ਉਹ ਭਉਜਲ ਵਿੱਚੋਂ ਲੰਘ ਰਹੇ ਹੋਣ।

• ਰਿਸ਼ਤਿਆਂ ਦੀਆਂ ਗੁੰਝਲਾਂ: ਟਿਵਾਣਾ ਆਪਣੇ ਨਾਵਲਾਂ ਵਿੱਚ ਮਨੁੱਖੀ ਰਿਸ਼ਤਿਆਂ ਦੀਆਂ ਬਾਰੀਕੀਆਂ ਨੂੰ ਬੜੀ ਖੂਬਸੂਰਤੀ ਨਾਲ ਪੇਸ਼ ਕਰਦੇ ਹਨ। "ਭਉਜਲ" ਵਿੱਚ ਵੀ ਪਤੀ-ਪਤਨੀ, ਪਰਿਵਾਰਕ ਮੈਂਬਰਾਂ ਅਤੇ ਸਮਾਜਿਕ ਸਬੰਧਾਂ ਵਿੱਚ ਪੈਦਾ ਹੋਣ ਵਾਲੀਆਂ ਦੂਰੀਆਂ, ਗਲਤਫਹਿਮੀਆਂ ਅਤੇ ਮੋਹ-ਮਾਇਆ ਦੇ ਬੰਧਨਾਂ ਨੂੰ ਦਰਸਾਇਆ ਗਿਆ ਹੋਵੇਗਾ।

• ਅਧਿਆਤਮਿਕ ਅਤੇ ਦਾਰਸ਼ਨਿਕ ਪਹਿਲੂ: ਕਿਤਾਬ ਮੋਹ, ਕਰਮ, ਜੀਵਨ-ਮੌਤ ਦੇ ਚੱਕਰ ਅਤੇ ਆਤਮਾ ਦੀ ਸ਼ਾਂਤੀ ਵਰਗੇ ਅਧਿਆਤਮਿਕ ਅਤੇ ਦਾਰਸ਼ਨਿਕ ਸਵਾਲਾਂ 'ਤੇ ਡੂੰਘਾ ਚਿੰਤਨ ਪੇਸ਼ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਦੱਸਦੀ ਹੈ ਕਿ ਕਿਵੇਂ ਮਨੁੱਖੀ ਰੂਹ ਇਸ 'ਭਉਜਲ' ਵਿੱਚੋਂ ਨਿਕਲਣ ਲਈ ਤਰਲੋਮੱਛੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।

• ਸਮਾਜਿਕ ਯਥਾਰਥ ਅਤੇ ਵਿਅਕਤੀ ਦਾ ਸਥਾਨ: ਭਾਵੇਂ ਨਾਵਲ ਅਧਿਆਤਮਿਕ ਹੈ, ਪਰ ਇਹ ਸਮਾਜਿਕ ਯਥਾਰਥ ਤੋਂ ਵੀ ਮੂੰਹ ਨਹੀਂ ਮੋੜਦਾ। ਇਹ ਦੱਸਦਾ ਹੈ ਕਿ ਕਿਵੇਂ ਸਮਾਜਿਕ ਬੰਦਸ਼ਾਂ, ਰੂੜ੍ਹੀਆਂ ਅਤੇ ਆਰਥਿਕ ਹਾਲਾਤ ਵੀ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਇਸ ਸੰਸਾਰੀ 'ਭਉਜਲ' ਵਿੱਚ ਹੋਰ ਡੂੰਘਾ ਧੱਕਦੇ ਹਨ।

• ਔਰਤ ਦੀ ਮਾਨਸਿਕਤਾ: ਦਲੀਪ ਕੌਰ ਟਿਵਾਣਾ ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਔਰਤ ਪਾਤਰਾਂ ਦੀ ਮਾਨਸਿਕਤਾ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਦੁੱਖਾਂ ਨੂੰ ਬੜੀ ਸੰਵੇਦਨਸ਼ੀਲਤਾ ਨਾਲ ਪੇਸ਼ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਨਾਵਲ ਵਿੱਚ ਵੀ ਔਰਤ ਦੇ ਅੰਦਰੂਨੀ ਸੰਘਰਸ਼ ਅਤੇ 'ਭਉਜਲ' ਵਿੱਚੋਂ ਨਿਕਲਣ ਦੀ ਉਸਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਨੂੰ ਉਜਾਗਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੋਵੇਗਾ।

ਦਲੀਪ ਕੌਰ ਟਿਵਾਣਾ ਦੀ ਲਿਖਣ ਸ਼ੈਲੀ ਸਰਲ, ਸੁਹਜਮਈ ਅਤੇ ਡੂੰਘੀ ਹੈ, ਜੋ ਪਾਠਕ ਨੂੰ ਕਹਾਣੀ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਦਾਰਸ਼ਨਿਕ ਵਿਚਾਰਾਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਲੀਨ ਕਰ ਦਿੰਦੀ ਹੈ। ਉਹ ਬਿਨਾਂ ਕਿਸੇ ਉਲਝਾਹਟ ਦੇ ਗਹਿਰੇ ਭਾਵਾਂ ਨੂੰ ਸਪੱਸ਼ਟ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਪੇਸ਼ ਕਰਦੇ ਹਨ। "ਭਉਜਲ" ਇੱਕ ਅਜਿਹਾ ਨਾਵਲ ਹੈ ਜੋ ਪਾਠਕ ਨੂੰ ਜੀਵਨ ਦੇ ਅਸਲੀ ਅਰਥਾਂ, ਅਧਿਆਤਮਿਕ ਸ਼ਾਂਤੀ ਦੀ ਤਲਾਸ਼ ਅਤੇ ਸੰਸਾਰੀ ਬੰਧਨਾਂ ਤੋਂ ਮੁਕਤੀ ਦੇ ਮਾਰਗ ਬਾਰੇ ਸੋਚਣ ਲਈ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਕਰਦਾ ਹੈ।