ਰਾਮ ਸਰੂਪ ਅਣਖੀ ਦੀ ਕਿਤਾਬ 'ਬਸ ਹੋਰ ਨਹੀਂ' ਇੱਕ ਗਹਿਰੀ ਭਾਵਨਾਤਮਕ ਅਤੇ ਮਨੋਵਿਗਿਆਨਕ ਪੜਚੋਲ ਹੈ। ਇਸ ਦਾ ਸਿਰਲੇਖ ਹੀ ਮਨੁੱਖ ਦੀ ਉਸ ਹਾਲਤ ਨੂੰ ਬਿਆਨ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਜਦੋਂ ਉਹ ਸਮਾਜਿਕ ਨਿਰਾਸ਼ਾ, ਥਕਾਵਟ ਅਤੇ ਅੰਦਰੂਨੀ ਸੰਘਰਸ਼ ਤੋਂ ਤੰਗ ਆ ਕੇ ਕਹਿ ਉੱਠਦਾ ਹੈ ਕਿ ਹੁਣ ਹੋਰ ਬਰਦਾਸ਼ਤ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ। ਇਹ ਨਾਵਲ ਆਧੁਨਿਕ ਮਨੁੱਖ ਦੀਆਂ ਮਨੋਦਸ਼ਾਵਾਂ ਨੂੰ ਪੇਸ਼ ਕਰਦਾ ਹੈ।
ਨਾਵਲ ਦਾ ਸੰਖੇਪ ਸਾਰ:
- ਮਨੁੱਖੀ ਸੰਵੇਦਨਾ ਦਾ ਪ੍ਰਗਟਾਵਾ: ਇਸ ਪੁਸਤਕ ਵਿੱਚ ਅਣਖੀ ਇੱਕ ਆਮ ਆਦਮੀ ਦੀ ਆਵਾਜ਼ ਬਣ ਕੇ ਪੇਸ਼ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਜੋ ਆਪਣੇ ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ ਨਾਲ ਜੂਝਦਾ ਹੈ। ਉਹ ਆਪਣੇ ਜੀਵਨ, ਸਮਾਜਿਕ ਵਿਵਸਥਾ ਅਤੇ ਸਮੇਂ ਦੀਆਂ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਉਥਲ-ਪੁਥਲਾਂ 'ਤੇ ਸਵਾਲ ਖੜ੍ਹੇ ਕਰਦਾ ਹੈ।
- ਕਿਰਦਾਰਾਂ ਦੀ ਸੱਚਾਈ: ਅਣਖੀ ਦੀ ਖਾਸ ਸ਼ੈਲੀ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਉਹ ਕੱਚੀ ਸੱਚਾਈ, ਕਾਵਿਕ ਡੂੰਘਾਈ ਅਤੇ ਸਮਾਜਿਕ ਰੀਤੀ-ਰਿਵਾਜਾਂ ਦੀ ਬੇਬਾਕ ਆਲੋਚਨਾ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਇਸ ਨਾਵਲ ਵਿੱਚ ਵੀ ਝਲਕਦੀ ਹੈ। ਉਹ ਅਜਿਹੇ ਪਾਤਰ ਸਿਰਜਦੇ ਹਨ, ਜੋ ਬਹੁਤ ਸੱਚੇ ਅਤੇ ਸਰਵਵਿਆਪਕ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਪਛਾਣੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।
- ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਪੇਂਡੂ ਤੇ ਸ਼ਹਿਰੀ ਜੀਵਨ ਦਾ ਦਰਦ: ਅਣਖੀ ਨੇ ਇਸ ਰਚਨਾ ਵਿੱਚ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਪੇਂਡੂ ਅਤੇ ਸ਼ਹਿਰੀ ਜੀਵਨ ਦੇ ਦੁੱਖਾਂ ਅਤੇ ਸੰਘਰਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਗੀਤਮਈ ਅਤੇ ਯਥਾਰਥਵਾਦੀ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਹੈ।
- ਸੰਘਰਸ਼ ਅਤੇ ਨਿਰਾਸ਼ਾ: 'ਬਸ ਹੋਰ ਨਹੀਂ' ਦਾ ਮੁੱਖ ਭਾਵ ਨਿਰਾਸ਼ਾ, ਭਾਵਨਾਤਮਕ ਖਾਲੀਪਣ ਅਤੇ ਸਮਾਜਿਕ ਪ੍ਰੇਸ਼ਾਨੀ ਹੈ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਵਿਅਕਤੀ ਦੀ ਮਨੋਦਸ਼ਾ ਨੂੰ ਬਿਆਨ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ, ਜੋ ਮਖੌਟਿਆਂ, ਝੂਠੀਆਂ ਉਮੀਦਾਂ ਅਤੇ ਜੀਵਨ ਦੀਆਂ ਕਠੋਰ ਸੱਚਾਈਆਂ ਤੋਂ ਥੱਕ ਚੁੱਕਾ ਹੈ।
