Chandi Di Var Nirnay Steek by Giani Harbans Singh

ਚੰਡੀ ਦੀ ਵਾਰ ਨਿਰਣੈ ਸਟੀਕ - ਗਿਆਨੀ ਹਰਬੰਸ ਸਿੰਘ (ਸਾਰਾਂਸ਼)

"ਚੰਡੀ ਦੀ ਵਾਰ ਨਿਰਣੈ ਸਟੀਕ" ਗਿਆਨੀ ਹਰਬੰਸ ਸਿੰਘ ਦੁਆਰਾ ਰਚਿਤ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਕਿਤਾਬ ਹੈ, ਜੋ ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਦੇ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਗ੍ਰੰਥ, ਦਸਮ ਗ੍ਰੰਥ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ 'ਚੰਡੀ ਦੀ ਵਾਰ' ਦੀ ਵਿਆਖਿਆ (ਸਟੀਕ) ਪੇਸ਼ ਕਰਦੀ ਹੈ। 'ਚੰਡੀ ਦੀ ਵਾਰ' ਨੂੰ 'ਵਾਰ ਸ੍ਰੀ ਭਗਉਤੀ ਜੀ ਕੀ' ਜਾਂ 'ਵਾਰ ਦੁਰਗਾ ਕੀ' ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਹ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ ਦੀ ਉਚਾਰੀ ਹੋਈ ਬਾਣੀ ਹੈ।

ਗਿਆਨੀ ਹਰਬੰਸ ਸਿੰਘ ਨੇ ਇਸ ਕਿਤਾਬ ਵਿੱਚ 'ਚੰਡੀ ਦੀ ਵਾਰ' ਦੀ ਹਰ ਪਉੜੀ ਅਤੇ ਤੁਕ ਦੀ ਡੂੰਘੀ ਅਤੇ ਸਪਸ਼ਟ ਵਿਆਖਿਆ ਕੀਤੀ ਹੈ। 'ਨਿਰਣੈ ਸਟੀਕ' ਦਾ ਅਰਥ ਹੈ ਨਿਰਣਾਤਮਕ ਜਾਂ ਫੈਸਲਾਕੁੰਨ ਵਿਆਖਿਆ, ਜੋ ਬਾਣੀ ਦੇ ਅਰਥਾਂ ਨੂੰ ਸਪਸ਼ਟ ਕਰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਉਸਦੇ ਪਿਛਲੇ ਸੰਦੇਸ਼ ਨੂੰ ਉਜਾਗਰ ਕਰਦੀ ਹੈ।

'ਚੰਡੀ ਦੀ ਵਾਰ' ਅਤੇ ਗਿਆਨੀ ਹਰਬੰਸ ਸਿੰਘ ਦੀ ਵਿਆਖਿਆ ਦਾ ਮੁੱਖ ਕੇਂਦਰ:

• ਬੀਰ-ਰਸ ਦੀ ਪ੍ਰਧਾਨਤਾ: 'ਚੰਡੀ ਦੀ ਵਾਰ' ਮੁੱਖ ਤੌਰ 'ਤੇ ਬੀਰ-ਰਸ (ਬਹਾਦਰੀ ਅਤੇ ਵੀਰਤਾ) ਨਾਲ ਭਰਪੂਰ ਰਚਨਾ ਹੈ। ਇਹ ਦੇਵੀ ਚੰਡੀ ਅਤੇ ਦੈਂਤਾਂ ਵਿਚਕਾਰ ਹੋਏ ਯੁੱਧ ਦਾ ਵਰਣਨ ਕਰਦੀ ਹੈ, ਜਿੱਥੇ ਦੇਵੀ ਦੈਂਤਾਂ ਦਾ ਨਾਸ ਕਰਕੇ ਧਰਮ ਅਤੇ ਸੱਚ ਦੀ ਜਿੱਤ ਸਥਾਪਤ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਗਿਆਨੀ ਹਰਬੰਸ ਸਿੰਘ ਇਸ ਵਾਰ ਵਿੱਚੋਂ ਸਿੱਖੀ ਸਿਧਾਂਤਾਂ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਬਹਾਦਰੀ, ਨਿਆਂ ਅਤੇ ਜ਼ੁਲਮ ਵਿਰੁੱਧ ਖੜ੍ਹਨ ਦੀ ਪ੍ਰੇਰਨਾ ਨੂੰ ਉਜਾਗਰ ਕਰਦੇ ਹਨ।

• ਪ੍ਰਤੀਕਾਤਮਕ ਵਿਆਖਿਆ: ਗਿਆਨੀ ਜੀ ਦੀ 'ਸਟੀਕ' ਵਿੱਚ 'ਚੰਡੀ' ਨੂੰ ਸਿਰਫ਼ ਇੱਕ ਦੇਵੀ ਵਜੋਂ ਨਹੀਂ, ਬਲਕਿ ਅਕਾਲ ਪੁਰਖ ਦੀ ਸ਼ਕਤੀ, ਤਲਵਾਰ (ਖੰਡੇ) ਦੇ ਪ੍ਰਤੀਕ ਅਤੇ ਜ਼ੁਲਮ ਨੂੰ ਖਤਮ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਦੈਵੀ ਸ਼ਕਤੀ ਵਜੋਂ ਵਿਆਖਿਆ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ। ਦੈਂਤਾਂ ਨੂੰ ਅਕਸਰ ਮਨੁੱਖ ਦੇ ਅੰਦਰਲੇ ਵਿਕਾਰਾਂ (ਕਾਮ, ਕ੍ਰੋਧ, ਲੋਭ, ਮੋਹ, ਹੰਕਾਰ) ਅਤੇ ਬਾਹਰੀ ਜ਼ਾਲਮ ਸ਼ਕਤੀਆਂ ਦੇ ਪ੍ਰਤੀਕ ਵਜੋਂ ਦੇਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

• ਧਾਰਮਿਕ ਅਤੇ ਅਧਿਆਤਮਿਕ ਸੰਦੇਸ਼: ਇਹ ਵਿਆਖਿਆ 'ਚੰਡੀ ਦੀ ਵਾਰ' ਦੇ ਕੇਵਲ ਯੁੱਧ-ਵਰਣਨ ਤੱਕ ਸੀਮਤ ਨਹੀਂ ਰਹਿੰਦੀ, ਬਲਕਿ ਇਸਦੇ ਅੰਦਰ ਛੁਪੇ ਅਧਿਆਤਮਿਕ ਅਤੇ ਨੈਤਿਕ ਸੰਦੇਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਖੋਲ੍ਹਦੀ ਹੈ। ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਦਾ ਉਦੇਸ਼ ਅਨਿਆਂ ਵਿਰੁੱਧ ਲੜਨ ਲਈ ਇੱਕ ਅਜਿਹੀ ਕੌਮ ਨੂੰ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਕਰਨਾ ਸੀ ਜੋ ਅੰਦਰੂਨੀ ਅਤੇ ਬਾਹਰੀ ਦੋਵਾਂ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਦੁਸ਼ਮਣਾਂ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰ ਸਕੇ।

• ਸਿੱਖ ਅਰਦਾਸ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧ: 'ਚੰਡੀ ਦੀ ਵਾਰ' ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਪਉੜੀ ਸਿੱਖ ਅਰਦਾਸ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਹੈ ("ਪ੍ਰਿਥਮ ਭਗੌਤੀ ਸਿਮਰਿ ਕੈ ਗੁਰ ਨਾਨਕ ਲਈ ਧਿਆਇ...")। ਗਿਆਨੀ ਹਰਬੰਸ ਸਿੰਘ ਦੀ 'ਸਟੀਕ' ਇਸ ਪਉੜੀ ਦੇ ਡੂੰਘੇ ਅਰਥਾਂ ਨੂੰ ਸਪਸ਼ਟ ਕਰਦੀ ਹੈ, ਕਿ ਕਿਵੇਂ 'ਭਗੌਤੀ' (ਜਿਸ ਨੂੰ ਅਕਾਲ ਪੁਰਖ ਦੀ ਸ਼ਕਤੀ ਜਾਂ ਤਲਵਾਰ ਦੇ ਪ੍ਰਤੀਕ ਵਜੋਂ ਦੇਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ) ਦਾ ਸਿਮਰਨ ਸਿੱਖ ਜੀਵਨ ਦਾ ਆਧਾਰ ਹੈ।

• ਸਰਲ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਵਿਆਖਿਆ: ਗਿਆਨੀ ਹਰਬੰਸ ਸਿੰਘ ਨੇ 'ਚੰਡੀ ਦੀ ਵਾਰ' ਦੀ ਪੁਰਾਤਨ ਅਤੇ ਕੁਝ ਮੁਸ਼ਕਲ ਭਾਸ਼ਾ ਨੂੰ ਸਰਲ ਅਤੇ ਸਮਝਣ ਯੋਗ ਪੰਜਾਬੀ ਵਿੱਚ ਪਾਠਕਾਂ ਸਾਹਮਣੇ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਜੋ ਆਮ ਪਾਠਕ ਵੀ ਇਸ ਮਹਾਨ ਬਾਣੀ ਦੇ ਅਰਥਾਂ ਨੂੰ ਸਮਝ ਸਕਣ।

ਸੰਖੇਪ ਵਿੱਚ, "ਚੰਡੀ ਦੀ ਵਾਰ ਨਿਰਣੈ ਸਟੀਕ" ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ ਦੀ ਰਚਨਾ 'ਚੰਡੀ ਦੀ ਵਾਰ' ਦੀ ਇੱਕ ਵਿਸਤ੍ਰਿਤ, ਡੂੰਘੀ ਅਤੇ ਸਪਸ਼ਟ ਵਿਆਖਿਆ ਹੈ, ਜੋ ਇਸਦੇ ਇਤਿਹਾਸਕ, ਧਾਰਮਿਕ, ਪ੍ਰਤੀਕਾਤਮਕ ਅਤੇ ਅਧਿਆਤਮਿਕ ਪਹਿਲੂਆਂ ਨੂੰ ਉਜਾਗਰ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਅਤੇ ਗੁਰਬਾਣੀ ਦੇ ਅਧਿਐਨ ਵਿੱਚ ਦਿਲਚਸਪੀ ਰੱਖਣ ਵਾਲੇ ਪਾਠਕਾਂ ਲਈ ਇੱਕ ਅਨਮੋਲ ਸਰੋਤ ਹੈ।