MEIN KEHTA AKHAN DEKHI - osho

(Main Kehta Ankhan Dekhi) ਓਸ਼ੋ ਦੇ ਬਹੁਤ ਹੀ ਸ਼ਕਤੀਸ਼ਾਲੀ ਅਤੇ ਇਨਕਲਾਬੀ ਪ੍ਰਵਚਨ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ। ਇਸ ਕਿਤਾਬ ਦਾ ਨਾਮ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਸੰਤ ਕਬੀਰ ਦੇ ਉਸ ਕਥਨ ਤੋਂ ਲਿਆ ਗਿਆ ਹੈ ਜਿੱਥੇ ਉਹ ਬਾਹਰੀ ਗਿਆਨ ਜਾਂ ਸ਼ਾਸਤਰਾਂ ਦੀ ਬਜਾਏ 'ਅੱਖਾਂ ਦੇਖੀ' (ਅਨੁਭਵੀ ਗਿਆਨ) ਦੀ ਗੱਲ ਕਰਦੇ ਹਨ।

ਇੱਥੇ ਇਸ ਕਿਤਾਬ ਦਾ ਪੰਜਾਬੀ ਵਿੱਚ ਸੰਖੇਪ ਸਾਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਹੈ:

1. ਮੁੱਖ ਸੰਦੇਸ਼: ਅਨੁਭਵ ਹੀ ਸੱਚ ਹੈ (Experience is the Truth)

ਕਿਤਾਬ ਦਾ ਕੇਂਦਰੀ ਵਿਚਾਰ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਅਧਿਆਤਮਕਤਾ ਦਾ ਅਸਲੀ ਮਾਰਗ ਕਿਤਾਬੀ ਗਿਆਨ, ਦੂਜਿਆਂ ਦੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਜਾਂ ਅੰਧਵਿਸ਼ਵਾਸਾਂ ਵਿੱਚ ਨਹੀਂ, ਸਗੋਂ ਸਿੱਧੇ ਅਨੁਭਵ (Direct Experience) ਵਿੱਚ ਹੈ।

• ਕਬੀਰ ਦਾ ਦੋਹਾ: ਕਬੀਰ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ: "ਮੈਂ ਕਹਤਾ ਹੂੰ ਆਂਖਨ ਦੇਖੀ, ਤੂ ਕਹਤਾ ਕਾਗਦ ਕੀ ਲੇਖੀ।" (ਮੈਂ ਕਹਿੰਦਾ ਹਾਂ ਜੋ ਮੈਂ ਆਪਣੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਨਾਲ ਦੇਖਿਆ ਹੈ, ਤੂੰ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈਂ ਜੋ ਕਾਗਜ਼ 'ਤੇ ਲਿਖਿਆ ਹੈ।)

• ਓਸ਼ੋ ਇਸ ਗੱਲ 'ਤੇ ਜ਼ੋਰ ਦਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਸੱਚ ਨੂੰ ਸਿਰਫ਼ 'ਜਾਣਿਆ' ਨਹੀਂ ਜਾ ਸਕਦਾ, ਸਗੋਂ ਉਸਨੂੰ 'ਜੀਵਿਆ' ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।

2. ਕਿਤਾਬੀ ਗਿਆਨ ਦਾ ਖੰਡਨ (Rejection of Bookish Knowledge)

ਓਸ਼ੋ ਇਸ ਕਿਤਾਬ ਵਿੱਚ ਧਾਰਮਿਕ ਗ੍ਰੰਥਾਂ, ਰੀਤੀ-ਰਿਵਾਜਾਂ ਅਤੇ ਫਲਸਫਿਆਂ ਦੀ ਆਲੋਚਨਾ ਕਰਦੇ ਹਨ ਜੇਕਰ ਉਹ ਸਿੱਧੇ ਅਨੁਭਵ ਨਾਲ ਨਾ ਜੁੜੇ ਹੋਣ।

• ਧਾਰਮਿਕ ਅੰਧਵਿਸ਼ਵਾਸ: ਉਹ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਲੋਕ ਸਦੀਆਂ ਤੋਂ ਕਿਤਾਬਾਂ ਪੜ੍ਹਦੇ ਆ ਰਹੇ ਹਨ, ਪੰਡਿਤ ਬਣ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਪਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਅਸਲੀਅਤ ਦਾ ਕੋਈ ਗਿਆਨ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ।

• ਗਿਆਨ ਅਤੇ ਅਨੁਭਵ ਵਿੱਚ ਅੰਤਰ: ਇੱਕ ਅੰਨ੍ਹਾ ਵਿਅਕਤੀ ਰੌਸ਼ਨੀ ਬਾਰੇ ਕਿੰਨੀਆਂ ਵੀ ਕਿਤਾਬਾਂ ਪੜ੍ਹ ਲਵੇ, ਉਹ ਰੌਸ਼ਨੀ ਨੂੰ ਨਹੀਂ ਜਾਣ ਸਕਦਾ। ਰੌਸ਼ਨੀ ਨੂੰ ਜਾਣਨ ਲਈ ਅੱਖਾਂ ਖੋਲ੍ਹਣੀਆਂ ਪੈਣਗੀਆਂ।

3. ਵਿਅਕਤੀਗਤ ਜਾਗ੍ਰਿਤੀ ਦੀ ਮਹੱਤਤਾ (Importance of Individual Awakening)

ਓਸ਼ੋ ਦਾ ਸੰਦੇਸ਼ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਹਰ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਅਧਿਆਤਮਕ ਯਾਤਰਾ ਖੁਦ ਕਰਨੀ ਪਵੇਗੀ।

• ਆਪਣੀ ਅੱਖ ਖੋਲ੍ਹੋ: ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਦੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਨਾਲ ਦੇਖਿਆ ਸੱਚ ਤੁਹਾਡਾ ਸੱਚ ਨਹੀਂ ਹੋ ਸਕਦਾ।

• ਧਿਆਨ ਦਾ ਮਾਰਗ: ਉਹ ਧਿਆਨ (Meditation) ਨੂੰ ਉਹ ਵਿਧੀ ਦੱਸਦੇ ਹਨ ਜਿਸ ਨਾਲ ਅਸੀਂ ਆਪਣੀਆਂ ਅੰਦਰੂਨੀ ਅੱਖਾਂ ਖੋਲ੍ਹ ਸਕਦੇ ਹਾਂ ਅਤੇ ਸੱਚ ਨੂੰ ਸਿੱਧੇ ਅਨੁਭਵ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਾਂ।

• ਜਦੋਂ ਤੁਸੀਂ ਆਪਣੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਖੋਲ੍ਹ ਕੇ ਦੇਖਦੇ ਹੋ, ਤਾਂ ਜੋ ਤੁਸੀਂ ਅਨੁਭਵ ਕਰਦੇ ਹੋ, ਉਹੀ ਅਸਲੀ ਗਿਆਨ ਹੈ।

4. ਸਮਾਜਿਕ ਅਤੇ ਧਾਰਮਿਕ ਬੰਧਨਾਂ ਤੋਂ ਮੁਕਤੀ (Freedom from Social and Religious Shackles)

ਓਸ਼ੋ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿ 'ਅੱਖਾਂ ਦੇਖੀ' ਸੱਚ ਨੂੰ ਪਾਉਣ ਲਈ ਸਾਨੂੰ ਸਮਾਜ ਦੁਆਰਾ ਦਿੱਤੇ ਗਏ ਸਾਰੇ ਪਹਿਲਾਂ ਤੋਂ ਬਣੇ-ਬਣਾਏ ਵਿਚਾਰਾਂ (Preconceived Notions) ਅਤੇ ਧਾਰਮਿਕ ਬੰਧਨਾਂ ਨੂੰ ਤੋੜਨਾ ਪਵੇਗਾ।

• ਸਾਹਸ: ਸੱਚ ਨੂੰ ਦੇਖਣ ਲਈ ਸਾਹਸ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਅਕਸਰ ਸਾਡੇ ਪੁਰਾਣੇ ਵਿਸ਼ਵਾਸਾਂ ਦੇ ਵਿਰੋਧ ਵਿੱਚ ਖੜ੍ਹਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।

• ਬੇਖੌਫ ਹੋਣਾ: ਕਬੀਰ ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਬੇਖੌਫ ਹੋ ਕੇ ਉਹ ਸੱਚ ਕਹਿਣਾ ਜਿਸਨੂੰ ਤੁਸੀਂ ਅਨੁਭਵ ਕੀਤਾ ਹੈ, ਭਾਵੇਂ ਸਮਾਜ ਜਾਂ ਧਰਮ ਇਸਨੂੰ ਸਵੀਕਾਰ ਨਾ ਕਰੇ।

ਸਿੱਟਾ (Conclusion)

'ਮੈਂ ਕਹਿੰਦਾ ਅੱਖਨ ਦੇਖੀ' ਇੱਕ ਪ੍ਰੇਰਣਾ ਹੈ ਕਿ ਤੁਸੀਂ ਆਪਣੇ ਅੰਦਰਲੇ ਕਬੀਰ ਨੂੰ ਜਗਾਓ। ਇਹ ਸਾਨੂੰ ਸਿਖਾਉਂਦੀ ਹੈ ਕਿ ਅਸਲੀ ਸੱਚ ਕਿਸੇ ਬਾਹਰੀ ਸਰੋਤ ਵਿੱਚ ਨਹੀਂ, ਸਗੋਂ ਤੁਹਾਡੇ ਆਪਣੇ ਅਨੁਭਵ ਵਿੱਚ ਹੈ। ਓਸ਼ੋ ਦਾ ਸੰਦੇਸ਼ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਸਿਰਫ਼ ਸੁਣੀਆਂ-ਸੁਣਾਈਆਂ ਗੱਲਾਂ 'ਤੇ ਯਕੀਨ ਨਾ ਕਰੋ, ਸਗੋਂ ਖੁਦ ਜਾਂਚੋ, ਅਨੁਭਵ ਕਰੋ ਅਤੇ ਫਿਰ ਉਸ ਸੱਚ ਨੂੰ ਜੀਓ।