pujari - nanak singh

ਨਾਨਕ ਸਿੰਘ ਦਾ ਨਾਵਲ 'ਪੁਜਾਰੀ' ਇੱਕ ਅਜਿਹੀ ਰਚਨਾ ਹੈ ਜੋ ਸਮਾਜ ਵਿੱਚ ਧਾਰਮਿਕ ਪਾਖੰਡ, ਅੰਧਵਿਸ਼ਵਾਸ ਅਤੇ ਲਾਲਚ ਉੱਤੇ ਗਹਿਰੀ ਚੋਟ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਨਾਵਲ ਮਨੁੱਖ ਦੇ ਅੰਦਰਲੇ ਅਸਲ ਅਤੇ ਨਕਲੀ ਰੂਪਾਂ ਨੂੰ ਪੇਸ਼ ਕਰਦਾ ਹੈ।

'ਪੁਜਾਰੀ' ਨਾਵਲ ਦਾ ਸਾਰ

ਇਸ ਨਾਵਲ ਦੀ ਕਹਾਣੀ ਬਾਬਾ ਕੇਹਰ ਸਿੰਘ ਨਾਮ ਦੇ ਇੱਕ ਪੁਜਾਰੀ ਦੇ ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ ਘੁੰਮਦੀ ਹੈ, ਜੋ ਬਾਹਰੀ ਤੌਰ 'ਤੇ ਤਾਂ ਬਹੁਤ ਧਰਮੀ ਅਤੇ ਪਵਿੱਤਰ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਉਸਦੇ ਮਨ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਲਾਲਚ ਅਤੇ ਪਾਪ ਭਰਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ।

• ਮੁੱਖ ਵਿਸ਼ਾ: ਨਾਵਲ ਦਾ ਮੁੱਖ ਵਿਸ਼ਾ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਕਿਵੇਂ ਧਰਮ ਦੇ ਨਾਮ 'ਤੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਲੁੱਟਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਕਿਵੇਂ ਧਾਰਮਿਕ ਸਥਾਨਾਂ ਦਾ ਦੁਰਉਪਯੋਗ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਬਾਬਾ ਕੇਹਰ ਸਿੰਘ ਇੱਕ ਧਰਮ ਦਾ ਪੁਜਾਰੀ ਹੋਣ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ, ਉਹ ਆਪਣੇ ਨਿੱਜੀ ਸਵਾਰਥਾਂ ਲਈ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਭਾਵਨਾਵਾਂ ਨਾਲ ਖੇਡਦਾ ਹੈ।

• ਕਹਾਣੀ ਦਾ ਪਲਾਟ: ਕਹਾਣੀ ਵਿੱਚ ਇਹ ਦਿਖਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਬਾਬਾ ਕੇਹਰ ਸਿੰਘ ਕਿਵੇਂ ਇੱਕ ਗਰੀਬ ਅਤੇ ਭੋਲੀ-ਭਾਲੀ ਔਰਤ, ਬਿਸ਼ਨੋ, ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਜਾਲ ਵਿੱਚ ਫਸਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਉਹ ਧਰਮ ਦੇ ਨਾਮ 'ਤੇ ਉਸਦਾ ਸ਼ੋਸ਼ਣ ਕਰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਉਸਦੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਨੂੰ ਤਬਾਹ ਕਰ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਬਿਸ਼ਨੋ ਉਸ ਪੁਜਾਰੀ 'ਤੇ ਅੰਨ੍ਹਾ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਕਰਦੀ ਹੈ, ਜਿਸਦਾ ਬਾਬਾ ਕੇਹਰ ਸਿੰਘ ਪੂਰਾ ਫਾਇਦਾ ਉਠਾਉਂਦਾ ਹੈ।

• ਸੰਦੇਸ਼: 'ਪੁਜਾਰੀ' ਨਾਵਲ ਦਾ ਮੁੱਖ ਸੰਦੇਸ਼ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਸਾਨੂੰ ਕਿਸੇ ਵੀ ਧਾਰਮਿਕ ਆਗੂ ਜਾਂ ਸੰਸਥਾ 'ਤੇ ਅੰਨ੍ਹਾ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਨਹੀਂ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ। ਨਾਨਕ ਸਿੰਘ ਨੇ ਇਸ ਨਾਵਲ ਰਾਹੀਂ ਇਹ ਸਪੱਸ਼ਟ ਕੀਤਾ ਹੈ ਕਿ ਮਨੁੱਖ ਦਾ ਅਸਲ ਧਰਮ ਉਸਦੇ ਕਰਮਾਂ ਅਤੇ ਨੈਤਿਕ ਕਦਰਾਂ-ਕੀਮਤਾਂ ਵਿੱਚ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਨਾ ਕਿ ਬਾਹਰੀ ਦਿਖਾਵੇ ਜਾਂ ਪਾਖੰਡ ਵਿੱਚ। ਇਹ ਨਾਵਲ ਸਾਨੂੰ ਧਰਮ ਦੀ ਸਹੀ ਪਰਿਭਾਸ਼ਾ ਸਮਝਣ ਲਈ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਕਰਦਾ ਹੈ।