ਜਸਵੰਤ ਸਿੰਘ ਕੰਵਲ ਦਾ ਨਾਵਲ 'ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਪੱਗ' ਇੱਕ ਇਨਕਲਾਬੀ ਅਤੇ ਸਮਾਜਿਕ ਚੇਤਨਾ ਭਰਿਆ ਨਾਵਲ ਹੈ ਜੋ ਪੰਜਾਬੀ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਅਤੇ ਇੱਜ਼ਤ ਦੇ ਮਹੱਤਵ ਨੂੰ ਬਿਆਨ ਕਰਦਾ ਹੈ।
'ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਪੱਗ' ਨਾਵਲ ਦਾ ਸਾਰ
ਇਹ ਨਾਵਲ ਮੁੱਖ ਤੌਰ 'ਤੇ ਇੱਜ਼ਤ, ਹੱਕਾਂ ਲਈ ਸੰਘਰਸ਼ ਅਤੇ ਜਾਗੀਰਦਾਰੀ ਸਿਸਟਮ ਦੇ ਪ੍ਰਭਾਵਾਂ 'ਤੇ ਕੇਂਦਰਿਤ ਹੈ। ਨਾਵਲ ਦਾ ਸਿਰਲੇਖ, 'ਪੱਗ', ਪੰਜਾਬੀ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਵਿੱਚ ਸਿਰਫ਼ ਇੱਕ ਕੱਪੜਾ ਨਹੀਂ, ਸਗੋਂ ਮਾਣ, ਇੱਜ਼ਤ ਅਤੇ ਖ਼ੁਦਦਾਰੀ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਕ ਹੈ।
-
ਮੁੱਖ ਵਿਸ਼ਾ: ਨਾਵਲ ਵਿੱਚ, ਲੇਖਕ ਨੇ ਜ਼ਿਮੀਂਦਾਰਾਂ ਅਤੇ ਗਰੀਬ ਕਿਸਾਨਾਂ ਵਿਚਕਾਰਲੇ ਟਕਰਾਅ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਹੀ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਢੰਗ ਨਾਲ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਕਹਾਣੀ ਦਾ ਨਾਇਕ, ਸ਼ੇਰ ਸਿੰਘ, ਇੱਕ ਗਰੀਬ ਕਿਸਾਨ ਹੈ ਜੋ ਆਪਣੇ ਪਰਿਵਾਰ ਦੀ ਇੱਜ਼ਤ ਅਤੇ ਪਿੰਡ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਹੱਕਾਂ ਲਈ ਜ਼ੁਲਮ ਵਿਰੁੱਧ ਲੜਦਾ ਹੈ। ਉਹ ਅਮੀਰ ਜ਼ਿਮੀਂਦਾਰਾਂ ਦੇ ਜ਼ੁਲਮ ਦਾ ਸ਼ਿਕਾਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਉਹ ਆਪਣੀ 'ਪੱਗ' ਦੀ ਸ਼ਾਨ ਨੂੰ ਬਚਾਉਣ ਲਈ ਹਰ ਸੰਘਰਸ਼ ਲਈ ਤਿਆਰ ਹੈ।
-
ਕਹਾਣੀ ਦਾ ਪਲਾਟ: ਨਾਵਲ ਵਿੱਚ ਇਹ ਦਿਖਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਕਿਵੇਂ ਜਾਗੀਰਦਾਰੀ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਦੇ ਤਹਿਤ ਗਰੀਬ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਸ਼ੋਸ਼ਣ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਸ਼ੇਰ ਸਿੰਘ, ਆਪਣੇ ਪਿਤਾ ਦੀ ਮੌਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਜ਼ਮੀਨ ਅਤੇ ਇੱਜ਼ਤ ਬਚਾਉਣ ਲਈ ਲੜਾਈ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਉਸਨੂੰ ਕਈ ਮੁਸੀਬਤਾਂ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਉਹ ਆਪਣੀ ਖੁਦਦਾਰੀ ਨੂੰ ਕਦੇ ਵੀ ਗੁਆਉਣ ਨਹੀਂ ਦਿੰਦਾ। ਉਸਦਾ ਇਹ ਸੰਘਰਸ਼ ਉਸਨੂੰ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਆਪਣੇ ਪਰਿਵਾਰ, ਸਗੋਂ ਪੂਰੇ ਪਿੰਡ ਲਈ ਇੱਕ ਪ੍ਰੇਰਣਾ ਬਣਾਉਂਦਾ ਹੈ।
-
ਸੰਦੇਸ਼: 'ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਪੱਗ' ਨਾਵਲ ਦਾ ਮੁੱਖ ਸੰਦੇਸ਼ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਇੱਜ਼ਤ ਸਭ ਤੋਂ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹੈ। ਇਹ ਸਾਨੂੰ ਸਿਖਾਉਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਹਰ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਹੱਕਾਂ ਲਈ ਲੜਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਜ਼ੁਲਮ ਨੂੰ ਕਦੇ ਸਹਿਣ ਨਹੀਂ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ। ਜਸਵੰਤ ਸਿੰਘ ਕੰਵਲ ਨੇ ਇਸ ਰਚਨਾ ਰਾਹੀਂ ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਅਸਲੀ ਆਤਮਾ ਅਤੇ ਇਸਦੇ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਬਹਾਦਰੀ ਨੂੰ ਬਿਆਨ ਕੀਤਾ ਹੈ।
