Saheb Mil Saheb Bhaye - osho

'ਸਾਹਿਬ ਮਿਲ ਸਾਹਿਬ ਭਏ' (Saheb Mil Saheb Bhaye) ਓਸ਼ੋ ਦੇ ਬਹੁਤ ਹੀ ਰਹੱਸਮਈ ਅਤੇ ਡੂੰਘੇ ਪ੍ਰਵਚਨਾਂ ਦਾ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਇੱਕ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਸੂਫੀ ਕਥਨ ਜਾਂ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਦੇ ਫਲਸਫੇ ਦੇ ਇੱਕ ਪਹਿਲੂ 'ਤੇ ਆਧਾਰਿਤ ਹੈ। ਇਸ ਦਾ ਭਾਵ ਹੈ ਕਿ ਜਦੋਂ ਜੀਵ (ਸ਼ਿਸ਼) ਪ੍ਰਮਾਤਮਾ (ਸਾਹਿਬ) ਨੂੰ ਮਿਲ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਉਹ ਖੁਦ ਵੀ 'ਸਾਹਿਬ' (ਪਰਮਾਤਮਾ) ਵਰਗਾ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

ਇੱਥੇ ਇਸ ਕਿਤਾਬ ਦਾ ਪੰਜਾਬੀ ਵਿੱਚ ਸੰਖੇਪ ਸਾਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਹੈ:

1. ਮੁੱਖ ਸੰਦੇਸ਼: ਅਭੇਦਤਾ ਅਤੇ ਏਕਤਾ (Non-duality and Oneness)

ਕਿਤਾਬ ਦਾ ਕੇਂਦਰੀ ਵਿਚਾਰ ਅਦਵੈਤ (Non-duality) ਹੈ, ਜਿਸ ਅਨੁਸਾਰ ਜੀਵ ਅਤੇ ਬ੍ਰਹਮ ਵੱਖਰੇ ਨਹੀਂ ਹਨ।

• 'ਸਾਹਿਬ' ਦਾ ਅਰਥ: ਇੱਥੇ 'ਸਾਹਿਬ' ਸ਼ਬਦ ਪ੍ਰਮਾਤਮਾ, ਸਰਵਉੱਚ ਸੱਚ ਜਾਂ ਬ੍ਰਹਿਮੰਡੀ ਚੇਤਨਾ ਲਈ ਵਰਤਿਆ ਗਿਆ ਹੈ।

• ਮਿਲਣ ਦਾ ਭਾਵ: 'ਮਿਲਣ' ਦਾ ਮਤਲਬ ਸਿਰਫ਼ ਮਿਲਣਾ ਨਹੀਂ, ਸਗੋਂ 'ਇੱਕ ਹੋ ਜਾਣਾ' ਹੈ, ਜਿੱਥੇ ਦੋਨਾਂ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਭੇਦ ਨਹੀਂ ਰਹਿੰਦਾ।

• ਮੁੱਖ ਕਥਨ: ਜਦੋਂ ਜੀਵ ਆਪਣੀ ਸੀਮਤ ਹੋਂਦ ਨੂੰ ਛੱਡ ਕੇ ਪ੍ਰਮਾਤਮਾ ਵਿੱਚ ਲੀਨ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਉਹ ਖੁਦ ਵੀ ਪ੍ਰਮਾਤਮਾ ਦਾ ਹੀ ਅੰਸ਼ ਬਣ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਅਰਥਾਤ, "ਅਹੰ ਬ੍ਰਹਮਾਸਮੀ" (ਮੈਂ ਹੀ ਬ੍ਰਹਮ ਹਾਂ) ਦੀ ਅਵਸਥਾ।

2. ਹਉਮੈ ਦਾ ਅੰਤ ਅਤੇ ਵਿਸਤਾਰ (End of Ego and Expansion)

ਓਸ਼ੋ ਦੱਸਦੇ ਹਨ ਕਿ ਇਹ 'ਇੱਕ ਹੋਣ' ਦੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਸਾਡੀ ਹਉਮੈ (Ego) ਦੇ ਅੰਤ ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।

• ਹਉਮੈ ਦੀ ਸੀਮਾ: ਸਾਡੀ ਹਉਮੈ ਸਾਨੂੰ ਬਾਕੀ ਹੋਂਦ ਤੋਂ ਵੱਖ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਸਾਨੂੰ ਇੱਕ ਛੋਟੇ ਜਿਹੇ "ਮੈਂ" ਵਿੱਚ ਸੀਮਤ ਕਰ ਦਿੰਦੀ ਹੈ।

• ਵਿਸਤਾਰ: ਜਦੋਂ ਹਉਮੈ ਟੁੱਟਦੀ ਹੈ, ਤਾਂ ਸਾਡੀ ਚੇਤਨਾ ਦਾ ਵਿਸਤਾਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਅਸੀਂ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਸਿਰਫ਼ ਸਰੀਰ ਜਾਂ ਮਨ ਨਹੀਂ ਸਮਝਦੇ, ਸਗੋਂ ਸਮੁੱਚੇ ਬ੍ਰਹਿਮੰਡ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਦੇ ਹਾਂ।

• ਓਸ਼ੋ ਅਨੁਸਾਰ, ਇਸ ਅਵਸਥਾ ਵਿੱਚ "ਸਾਹਿਬ" ਨੂੰ ਮਿਲਣ ਵਾਲਾ "ਮੈਂ" ਵੀ ਖਤਮ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਸਿਰਫ਼ "ਸਾਹਿਬ" ਹੀ ਰਹਿ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

3. ਦਵੈਤ ਤੋਂ ਅਦਵੈਤ ਵੱਲ (From Duality to Non-duality)

ਇਹ ਕਿਤਾਬ ਇਸ ਦਵੈਤ ਤੋਂ ਅਦਵੈਤ ਵੱਲ ਦੀ ਯਾਤਰਾ ਦੀ ਵਿਆਖਿਆ ਕਰਦੀ ਹੈ:

• ਦਵੈਤ (Duality): ਜਿੱਥੇ ਪ੍ਰਮਾਤਮਾ ਵੱਖ ਹੈ ਅਤੇ ਭਗਤ ਵੱਖ। ਇਸ ਅਵਸਥਾ ਵਿੱਚ ਭਗਤ ਪ੍ਰਮਾਤਮਾ ਨੂੰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਲਈ ਯਤਨ ਕਰਦਾ ਹੈ।

• ਅਦਵੈਤ (Non-duality): ਜਿੱਥੇ ਕੋਈ ਭੇਦ ਨਹੀਂ ਰਹਿੰਦਾ। ਭਗਤ ਖੁਦ ਹੀ ਪ੍ਰਮਾਤਮਾ ਦਾ ਰੂਪ ਬਣ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਓਸ਼ੋ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਇਹ ਸਭ ਤੋਂ ਉੱਚੀ ਅਧਿਆਤਮਕ ਅਵਸਥਾ ਹੈ।

4. ਧਿਆਨ ਅਤੇ ਲੀਨਤਾ (Meditation and Absorption)

ਓਸ਼ੋ ਇਸ 'ਸਾਹਿਬ ਮਿਲ ਸਾਹਿਬ ਭਏ' ਦੀ ਅਵਸਥਾ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚਣ ਲਈ ਧਿਆਨ (Meditation) ਨੂੰ ਮੁੱਖ ਸਾਧਨ ਦੱਸਦੇ ਹਨ।

• ਸਮਾਧੀ: ਡੂੰਘੇ ਧਿਆਨ ਵਿੱਚ ਹੀ ਅਸੀਂ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਭੁੱਲ ਕੇ ਉਸ ਵਿਸ਼ਾਲ ਚੇਤਨਾ ਵਿੱਚ ਲੀਨ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਾਂ, ਜਿਸਨੂੰ ਸਮਾਧੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

• ਸ਼ਬਦ ਦਾ ਮਹੱਤਵ: ਜਿੱਥੇ ਇਹ ਸੂਫੀ ਕਥਨ ਜਾਂ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਦੀ ਬਾਣੀ ਦੀ ਵਿਆਖਿਆ ਹੈ, ਉੱਥੇ 'ਸ਼ਬਦ' ਜਾਂ 'ਨਾਮ' ਦੇ ਜਾਪ ਨੂੰ ਵੀ ਇਸ ਲੀਨਤਾ ਦਾ ਇੱਕ ਰਸਤਾ ਦੱਸਿਆ ਗਿਆ ਹੈ।

ਸਿੱਟਾ (Conclusion)

'ਸਾਹਿਬ ਮਿਲ ਸਾਹਿਬ ਭਏ' ਸਾਨੂੰ ਅਧਿਆਤਮਕ ਯਾਤਰਾ ਦੇ ਅੰਤਿਮ ਪੜਾਅ ਬਾਰੇ ਦੱਸਦੀ ਹੈ ਜਿੱਥੇ ਖੋਜੀ (Seeker) ਅਤੇ ਖੋਜ (Sought) ਇੱਕ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਕਿਤਾਬ ਇਸ ਸੱਚ ਨੂੰ ਪ੍ਰਗਟ ਕਰਦੀ ਹੈ ਕਿ ਤੁਸੀਂ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ 'ਸਾਹਿਬ' ਹੋ, ਬੱਸ ਤੁਹਾਨੂੰ ਆਪਣੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਖੋਲ੍ਹ ਕੇ ਇਸ ਅਸਲੀਅਤ ਨੂੰ ਪਛਾਣਨ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ।