Categories
Explore
Sort by
Explore
Product details
ਸ਼ਹੀਦ-ਏ-ਆਜ਼ਮ ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਦੀ ਜੇਲ੍ਹ ਨੋਟਬੁੱਕ ਇੱਕ ਅਜਿਹਾ ਇਤਿਹਾਸਕ ਅਤੇ ਵਿਚਾਰਧਾਰਕ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ ਹੈ ਜੋ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਅੰਤਿਮ ਦਿਨਾਂ ਦੌਰਾਨ ਲਾਹੌਰ ਸੈਂਟਰਲ ਜੇਲ੍ਹ ਵਿੱਚ ਰਹਿ ਕੇ ਲਿਖੇ ਗਏ ਨੋਟਸ, ਵਿਚਾਰਾਂ ਅਤੇ ਪੜ੍ਹੀਆਂ ਕਿਤਾਬਾਂ ਦੇ ਹਵਾਲਿਆਂ ਦਾ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਹੈ। ਇਹ ਨੋਟਬੁੱਕ ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਦੀ ਮਹਾਨ ਬੁੱਧੀ, ਡੂੰਘੀ ਸੋਚ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਇਨਕਲਾਬੀ ਵਿਚਾਰਧਾਰਾ ਨੂੰ ਸਮਝਣ ਲਈ ਬਹੁਤ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਸਰੋਤ ਹੈ।
ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਨੂੰ 12 ਸਤੰਬਰ 1929 ਨੂੰ ਜੇਲ੍ਹ ਪ੍ਰਬੰਧਕਾਂ ਵੱਲੋਂ ਇੱਕ ਨੋਟਬੁੱਕ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਸੀ, ਜਿਸ 'ਤੇ "ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਲਈ 404 ਸਫੇ" ਲਿਖਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਆਪਣੀ ਕੈਦ ਦੌਰਾਨ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਇਸ ਨੋਟਬੁੱਕ ਵਿੱਚ ਲਗਭਗ 108 ਵੱਖ-ਵੱਖ ਲੇਖਕਾਂ ਦੀਆਂ 43 ਕਿਤਾਬਾਂ ਦੇ ਆਧਾਰ 'ਤੇ ਟਿੱਪਣੀਆਂ ਕੀਤੀਆਂ। ਇਹ ਟਿੱਪਣੀਆਂ ਇਤਿਹਾਸ, ਦਰਸ਼ਨ, ਅਰਥ ਸ਼ਾਸਤਰ, ਸਮਾਜਵਾਦ, ਕਮਿਊਨਿਜ਼ਮ, ਧਰਮ, ਰਾਜ ਦੇ ਉਦਭਵ, ਅਤੇ ਕ੍ਰਾਂਤੀਆਂ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸ ਵਰਗੇ ਵਿਸ਼ਿਆਂ 'ਤੇ ਆਧਾਰਿਤ ਹਨ।
ਇਸ ਨੋਟਬੁੱਕ ਦੀ ਮਹੱਤਤਾ ਇਸ ਤੱਥ ਵਿੱਚ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਸਿਰਫ਼ ਇੱਕ ਕ੍ਰਾਂਤੀਕਾਰੀ ਵਜੋਂ ਨਹੀਂ, ਬਲਕਿ ਇੱਕ ਡੂੰਘੇ ਚਿੰਤਕ, ਪੜ੍ਹਾਕੂ ਅਤੇ ਦੂਰਅੰਦੇਸ਼ੀ ਫਿਲਾਸਫ਼ਰ ਵਜੋਂ ਪੇਸ਼ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਉਹ ਕਾਰਲ ਮਾਰਕਸ, ਫ੍ਰੀਡਰਿਕ ਐਂਗਲਸ, ਵਲਾਦੀਮੀਰ ਲੈਨਿਨ, ਅਤੇ ਮਿਖਾਇਲ ਬਾਕੂਨਿਨ ਵਰਗੇ ਪੱਛਮੀ ਚਿੰਤਕਾਂ ਅਤੇ ਸਮਾਜਵਾਦੀ ਵਿਚਾਰਧਾਰਕਾਂ ਤੋਂ ਬਹੁਤ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਸਨ।
ਮੁੱਖ ਨੁਕਤੇ ਜੋ ਜੇਲ੍ਹ ਨੋਟਬੁੱਕ ਤੋਂ ਉੱਭਰਦੇ ਹਨ:
ਵਿਸ਼ਵਵਿਆਪੀ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਕੋਣ: ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਦਾ ਧਿਆਨ ਸਿਰਫ਼ ਬਸਤੀਵਾਦ ਵਿਰੁੱਧ ਸੰਘਰਸ਼ 'ਤੇ ਹੀ ਨਹੀਂ ਸੀ, ਸਗੋਂ ਉਹ ਸਮਾਜਿਕ ਵਿਕਾਸ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਮੁੱਦਿਆਂ 'ਤੇ ਵੀ ਗਲੋਬਲ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਕੋਣ ਤੋਂ ਸੋਚਦੇ ਸਨ। ਉਹ ਰਾਸ਼ਟਰਵਾਦੀ ਤੰਗਦਿਲੀ ਤੋਂ ਪਰੇ ਸਨ ਅਤੇ ਆਧੁਨਿਕ ਵਿਸ਼ਵ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਕੋਣ ਰਾਹੀਂ ਮਸਲਿਆਂ ਨੂੰ ਹੱਲ ਕਰਨ ਦੀ ਸਲਾਹ ਦਿੰਦੇ ਸਨ।
ਸਮਾਜਵਾਦੀ ਵਿਚਾਰਧਾਰਾ: ਨੋਟਬੁੱਕ ਵਿੱਚੋਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸਮਾਜਵਾਦੀ ਵਿਚਾਰਧਾਰਾ ਸਪੱਸ਼ਟ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਤੀਬਿੰਬਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਉਹ ਇੱਕ ਅਜਿਹੇ ਸਮਾਜ ਦੀ ਸਿਰਜਣਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਸਨ ਜਿੱਥੇ ਲੁੱਟ-ਖਸੁੱਟ ਨਾ ਹੋਵੇ ਅਤੇ ਸਾਰੇ ਲੋਕ ਬਰਾਬਰ ਹੋਣ।
ਧਰਮ ਨਿਰਪੱਖਤਾ: ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਨੇ ਸਮੁੱਚੀ ਇਨਕਲਾਬੀ ਲਹਿਰ ਨੂੰ ਧਰਮ ਨਿਰਪੱਖ ਬਣਾਉਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ।
ਮਨੁੱਖੀ ਕਦਰਾਂ-ਕੀਮਤਾਂ: ਉਹ ਮਨੁੱਖੀ ਜੀਵਨ ਨੂੰ ਪਵਿੱਤਰ ਮੰਨਦੇ ਸਨ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਬੇੜੀਆਂ ਨੂੰ ਤੋੜਨ ਲਈ ਸੰਘਰਸ਼ ਕਰਦੇ ਰਹੇ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਮਨੁੱਖੀ ਜੀਵਨ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਸ਼ਿਕੰਜੇ ਵਿੱਚ ਜਕੜਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ।
ਪੜ੍ਹਨ ਦਾ ਸ਼ੌਕ: ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਕਿਤਾਬਾਂ ਪੜ੍ਹਨ ਦਾ ਬਹੁਤ ਸ਼ੌਕ ਸੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਨੋਟਬੁੱਕ ਇਸ ਗੱਲ ਦਾ ਪ੍ਰਮਾਣ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਜੇਲ੍ਹ ਵਿੱਚ ਵੀ ਆਪਣੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਜਾਰੀ ਰੱਖਦੇ ਸਨ ਅਤੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਵਿਸ਼ਿਆਂ 'ਤੇ ਡੂੰਘਾਈ ਨਾਲ ਚਿੰਤਨ ਕਰਦੇ ਸਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਫਾਂਸੀ ਦੇ ਦਿਨ ਵੀ 'ਰੈਵਾਲਿਊਸ਼ਨਰੀ ਲੈਨਿਨ' ਨਾਮ ਦੀ ਕਿਤਾਬ ਪੜ੍ਹ ਰਹੇ ਸਨ।
ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਦੀ ਜੇਲ੍ਹ ਨੋਟਬੁੱਕ ਦੀ ਮੂਲ ਕਾਪੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਭਰਾ ਕੁਲਬੀਰ ਸਿੰਘ ਕੋਲ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਸੀ। ਇਸ ਨੋਟਬੁੱਕ ਦੀ ਖੋਜ ਅਤੇ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਨ ਇੱਕ ਲੰਬੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਸੀ। ਕਈ ਵਿਦਵਾਨਾਂ ਅਤੇ ਇਤਿਹਾਸਕਾਰਾਂ ਨੇ ਇਸਨੂੰ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਕਰਵਾਉਣ ਵਿੱਚ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਈ। 1994 ਵਿੱਚ, ਜੇਲ੍ਹ ਡਾਇਰੀ ਨੂੰ ਆਖ਼ਰਕਾਰ ਭਾਰਤੀ ਬੁੱਕ ਕ੍ਰੋਨਿਕਲ ਵੱਲੋਂ ਕਿਤਾਬ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ।
"ਸ਼ਹੀਦ-ਏ-ਆਜ਼ਮ ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਜੇਲ੍ਹ ਨੋਟਬੁੱਕ" ਦਾ ਪੰਜਾਬੀ ਅਨੁਵਾਦ ਵੀ ਉਪਲਬਧ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਪੰਜਾਬੀ ਪਾਠਕ ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਦੇ ਮੂਲ ਵਿਚਾਰਾਂ ਅਤੇ ਦਰਸ਼ਨ ਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਆਪਣੀ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਸਮਝ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਪੰਜਾਬੀ ਸਾਹਿਤ ਅਤੇ ਇਤਿਹਾਸ ਲਈ ਇੱਕ ਅਨਮੋਲ ਯੋਗਦਾਨ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਸਾਨੂੰ ਇੱਕ ਮਹਾਨ ਸ਼ਹੀਦ ਦੇ ਮਾਨਸਿਕ ਸਫ਼ਰ ਅਤੇ ਉਸ ਦੀਆਂ ਇਨਕਲਾਬੀ ਆਸ਼ਾਵਾਂ ਦੇ ਨੇੜੇ ਲਿਆਉਂਦਾ ਹੈ।
ਇਹ ਨੋਟਬੁੱਕ ਸਿਰਫ਼ ਇੱਕ ਇਤਿਹਾਸਕ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ ਨਹੀਂ, ਬਲਕਿ ਇਹ ਅੱਜ ਵੀ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਅਤੇ ਬੁੱਧੀਜੀਵੀਆਂ ਲਈ ਪ੍ਰੇਰਣਾ ਦਾ ਸਰੋਤ ਹੈ, ਜੋ ਸਮਾਜਿਕ ਬੇਇਨਸਾਫ਼ੀ ਵਿਰੁੱਧ ਲੜਨ ਅਤੇ ਇੱਕ ਬਿਹਤਰ ਸੰਸਾਰ ਦੀ ਸਿਰਜਣਾ ਲਈ ਯਤਨਸ਼ੀਲ ਹਨ।
Similar products
