ਰਾਮ ਸਰੂਪ ਅਣਖੀ ਦੀ ਕਿਤਾਬ 'ਸਲਫਾਸ' ਪੰਜਾਬੀ ਸਮਾਜ ਵਿੱਚ ਕਿਸਾਨੀ ਸੰਕਟ ਅਤੇ ਖ਼ੁਦਕੁਸ਼ੀਆਂ ਦੇ ਗੰਭੀਰ ਮੁੱਦੇ ਨੂੰ ਪੇਸ਼ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਕਿਤਾਬ ਦਾ ਨਾਂ ਹੀ ਇੱਕ ਮਾਰੂ ਜ਼ਹਿਰ, 'ਸਲਫਾਸ', ਤੋਂ ਲਿਆ ਗਿਆ ਹੈ, ਜੋ ਅਕਸਰ ਕਿਸਾਨਾਂ ਦੁਆਰਾ ਖੁਦਕੁਸ਼ੀ ਕਰਨ ਲਈ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਕਹਾਣੀ ਦਾ ਸਾਰ ਇਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਹੈ:
ਮੁੱਖ ਵਿਸ਼ੇ ਅਤੇ ਸੰਖੇਪ ਸਾਰ:
- ਕਿਸਾਨੀ ਦਾ ਦੁਖਾਂਤ: ਇਹ ਨਾਵਲ ਮੁੱਖ ਤੌਰ 'ਤੇ ਮਾਲਵਾ ਖੇਤਰ ਦੇ ਪਿੰਡਾਂ ਵਿੱਚ ਕਿਸਾਨਾਂ ਦੀਆਂ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ, ਜਿੱਥੇ ਕਰਜ਼ਾ, ਗ਼ਰੀਬੀ, ਅਤੇ ਸਮਾਜਿਕ ਦਬਾਅ ਕਿਸਾਨਾਂ ਦੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਨੂੰ ਨਰਕ ਬਣਾ ਦਿੰਦਾ ਹੈ।
- ਕਹਾਣੀ ਦਾ ਪਾਤਰ: ਕਿਤਾਬ ਦਾ ਮੁੱਖ ਪਾਤਰ ਇੱਕ ਸਿੱਧੇ-ਸਾਦੇ ਕਿਸਾਨ ਨੂੰ ਪੇਸ਼ ਕਰਦਾ ਹੈ ਜੋ ਆਪਣੇ ਪਰਿਵਾਰ ਨੂੰ ਖ਼ੁਸ਼ਹਾਲ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦੇਣ ਲਈ ਸਖ਼ਤ ਮਿਹਨਤ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਪਰ ਫ਼ਸਲ ਦੀ ਬਰਬਾਦੀ ਅਤੇ ਵਧ ਰਹੇ ਕਰਜ਼ੇ ਕਾਰਨ ਉਹ ਇੱਕ ਡੂੰਘੇ ਮਾਨਸਿਕ ਸੰਕਟ ਵਿੱਚ ਫਸ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
- ਸਲਫਾਸ ਦਾ ਸਹਾਰਾ: ਜਦੋਂ ਕਿਸਾਨ ਨੂੰ ਸਾਰੇ ਪਾਸਿਆਂ ਤੋਂ ਨਿਰਾਸ਼ਾ ਹੀ ਮਿਲਦੀ ਹੈ, ਤਾਂ ਉਹ ਆਖ਼ਰਕਾਰ ਸਲਫਾਸ ਦਾ ਸਹਾਰਾ ਲੈ ਕੇ ਆਪਣੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦਾ ਅੰਤ ਕਰਨ ਦਾ ਫੈਸਲਾ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਘਟਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਇੱਕ ਵਿਅਕਤੀ ਦਾ ਦੁਖਾਂਤ ਨਹੀਂ, ਬਲਕਿ ਸਮੁੱਚੇ ਕਿਸਾਨੀ ਵਰਗ ਦੀ ਬੇਬਸੀ ਨੂੰ ਪੇਸ਼ ਕਰਦੀ ਹੈ।
- ਸਮਾਜਿਕ ਹਕੀਕਤ: ਅਣਖੀ ਇਸ ਨਾਵਲ ਰਾਹੀਂ ਪੰਜਾਬੀ ਸਮਾਜ ਦੀ ਉਸ ਕੌੜੀ ਸੱਚਾਈ ਨੂੰ ਬਿਆਨ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਜਿੱਥੇ ਖੇਤੀ ਨੂੰ ਲਾਹੇਵੰਦ ਧੰਦਾ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਨਾ ਤਾਂ ਸਰਕਾਰੀ ਸਹਾਇਤਾ ਮਿਲਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਨਾ ਹੀ ਸਮਾਜਿਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਕੋਈ ਹੱਲ ਲੱਭਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਨਾਲ ਕਿਸਾਨਾਂ ਦੀਆਂ ਮਜਬੂਰੀਆਂ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਦਰਦ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਸੰਵੇਦਨਸ਼ੀਲ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ।
- ਸਲਫਾਸ: ਸਿਰਫ਼ ਇੱਕ ਜ਼ਹਿਰ ਨਹੀਂ: ਕਿਤਾਬ ਵਿੱਚ ਸਲਫਾਸ ਸਿਰਫ਼ ਇੱਕ ਰਸਾਇਣ ਨਹੀਂ, ਸਗੋਂ ਉਸ ਨਿਰਾਸ਼ਾ ਅਤੇ ਮਜਬੂਰੀ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਕ ਹੈ ਜੋ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੂੰ ਖੁਦਕੁਸ਼ੀ ਕਰਨ ਲਈ ਮਜਬੂਰ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਪੂਰੀ ਵਿਵਸਥਾ ਉੱਪਰ ਇੱਕ ਸਵਾਲ ਖੜ੍ਹਾ ਕਰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਆਖ਼ਿਰ ਕਿਸਾਨ ਅਜਿਹੇ ਰਾਹ ਕਿਉਂ ਚੁਣਦੇ ਹਨ।
