samadi kamal - osho

ਓਸ਼ੋ ਦੇ ਪ੍ਰਵਚਨਾਂ ਵਿੱਚ 'ਸਮਾਧੀ' ਅਤੇ 'ਕਮਲ' (Lotus) ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਬਹੁਤ ਡੂੰਘਾਈ ਨਾਲ ਆਉਂਦਾ ਹੈ। ਅਕਸਰ ਇਹ ਵਿਚਾਰ ਓਸ਼ੋ ਦੀ ਕਿਤਾਬ "ਸਮਾਧੀ ਕੇ ਸਪਤ ਦੁਆਰ" (Samadhi Ke Sapt Dwar) ਜਾਂ ਕੁੰਡਲਿਨੀ ਸ਼ਕਤੀ 'ਤੇ ਦਿੱਤੇ ਗਏ ਪ੍ਰਵਚਨਾਂ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।

ਇੱਥੇ 'ਸਮਾਧੀ ਕਮਲ' ਦੇ ਸੰਕਲਪ ਅਤੇ ਇਸ ਨਾਲ ਜੁੜੀ ਓਸ਼ੋ ਦੀ ਵਿਚਾਰਧਾਰਾ ਦਾ ਪੰਜਾਬੀ ਵਿੱਚ ਸਾਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਹੈ:

1. ਕਮਲ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਕ (The Metaphor of the Lotus)

ਓਸ਼ੋ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਮਨੁੱਖੀ ਜੀਵਨ ਇੱਕ 'ਕਮਲ' ਦੇ ਫੁੱਲ ਵਾਂਗ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।

• ਚਿੱਕੜ ਵਿੱਚ ਜਨਮ: ਕਮਲ ਚਿੱਕੜ (ਗੰਦਗੀ) ਵਿੱਚ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਉਹ ਚਿੱਕੜ ਤੋਂ ਬਿਲਕੁਲ ਅਲੱਗ ਅਤੇ ਪਵਿੱਤਰ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ।

• ਰੂਪਾਂਤਰਣ (Transformation): ਓਸ਼ੋ ਸਮਝਾਉਂਦੇ ਹਨ ਕਿ ਸਾਡੇ ਅੰਦਰ ਵੀ ਕਾਮ (Sex) ਅਤੇ ਵਾਸਨਾਵਾਂ ਦਾ 'ਚਿੱਕੜ' ਹੈ। ਸਾਨੂੰ ਇਸਨੂੰ ਦਬਾਉਣਾ ਨਹੀਂ ਚਾਹੀਦਾ, ਸਗੋਂ ਇਸ ਊਰਜਾ ਨੂੰ ਬਦਲ ਕੇ (Transform ਕਰਕੇ) 'ਸਮਾਧੀ' ਦੇ ਫੁੱਲ ਵਿੱਚ ਤਬਦੀਲ ਕਰਨਾ ਹੈ।

2. ਸਹਸ੍ਰਾਰ ਕਮਲ (The Thousand-Petaled Lotus)

ਯੋਗ ਅਤੇ ਧਿਆਨ ਵਿੱਚ, ਸਿਰ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਉੱਪਰਲੇ ਹਿੱਸੇ ਨੂੰ 'ਸਹਸ੍ਰਾਰ ਚੱਕਰ' ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜਿਸਨੂੰ "ਹਜ਼ਾਰ ਪੱਤੀਆਂ ਵਾਲਾ ਕਮਲ" ਵੀ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ।

• ਓਸ਼ੋ ਅਨੁਸਾਰ, ਜਦੋਂ ਮਨੁੱਖ ਦੀ ਊਰਜਾ (ਕੁੰਡਲਿਨੀ) ਹੇਠਲੇ ਤਲਾਂ (ਸੈਕਸ/ਭੋਜਨ) ਤੋਂ ਉੱਠ ਕੇ ਸਭ ਤੋਂ ਉੱਪਰਲੇ ਤਲ (ਦਿਮਾਗ/ਸਿਰ) ਤੱਕ ਪਹੁੰਚਦੀ ਹੈ, ਤਾਂ ਇਹ 'ਸਮਾਧੀ ਕਮਲ' ਖਿੜਦਾ ਹੈ।

• ਇਸ ਅਵਸਥਾ ਵਿੱਚ ਮਨੁੱਖ ਨੂੰ ਪਰਮ-ਅਨੰਦ ਅਤੇ ਸ਼ਾਂਤੀ ਮਿਲਦੀ ਹੈ। ਇੱਥੇ ਆ ਕੇ ਸਾਰੇ ਵਿਚਾਰ ਖਤਮ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।

3. ਸੱਤ ਦੁਆਰ (The Seven Doors/Chakras)

ਓਸ਼ੋ ਦੱਸਦੇ ਹਨ ਕਿ ਇਸ ਕਮਲ ਦੇ ਖਿੜਨ ਲਈ ਊਰਜਾ ਨੂੰ ਸੱਤ ਦੁਆਰਾਂ (ਚੱਕਰਾਂ) ਵਿੱਚੋਂ ਲੰਘਣਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ:

1. ਮੂਲਾਧਾਰ: ਇਹ ਸਭ ਤੋਂ ਹੇਠਾਂ ਹੈ (ਜਿਵੇਂ ਕਮਲ ਦੀਆਂ ਜੜ੍ਹਾਂ ਚਿੱਕੜ ਵਿੱਚ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ)। ਇਹ ਜਿਉਣ ਦੀ ਇੱਛਾ ਅਤੇ ਕਾਮ ਦਾ ਕੇਂਦਰ ਹੈ।

2. ਹਿਰਦਾ (ਦਿਲ): ਜਦੋਂ ਊਰਜਾ ਉੱਪਰ ਉੱਠਦੀ ਹੈ, ਇਹ ਪਿਆਰ ਬਣ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।

3. ਆਗਿਆ ਚੱਕਰ (ਤੀਜੀ ਅੱਖ): ਜਦੋਂ ਊਰਜਾ ਹੋਰ ਉੱਪਰ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਇਹ ਸਾਖੀ ਭਾਵ (Witnessing) ਬਣ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।

4. ਸਮਾਧੀ (ਸਹਸ੍ਰਾਰ): ਇਹ ਆਖਰੀ ਮੰਜ਼ਿਲ ਹੈ ਜਿੱਥੇ 'ਕਮਲ' ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਖਿੜ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਬੰਦਾ ਪਰਮਾਤਮਾ ਨਾਲ ਇੱਕ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

4. ਵਿਚਾਰ ਸ਼ੂਨਿਯਤਾ (Thoughtlessness)

'ਸਮਾਧੀ ਕਮਲ' ਦੇ ਖਿੜਨ ਦਾ ਮਤਲਬ ਹੈ ਮਨ ਦਾ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਖਾਮੋਸ਼ ਹੋ ਜਾਣਾ।

• ਓਸ਼ੋ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਜਿੰਨਾ ਚਿਰ ਦਿਮਾਗ ਵਿੱਚ ਵਿਚਾਰਾਂ ਦਾ ਸ਼ੋਰ ਹੈ, ਇਹ ਕਮਲ ਬੰਦ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ।

• ਸਿਰਫ ਧਿਆਨ (Meditation) ਰਾਹੀਂ ਹੀ ਵਿਚਾਰਾਂ ਨੂੰ ਰੋਕਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਅੰਦਰੂਨੀ ਫੁੱਲ ਨੂੰ ਖਿੜਨ ਦਾ ਮੌਕਾ ਮਿਲਦਾ ਹੈ।

ਸਿੱਟਾ (Conclusion)

ਓਸ਼ੋ ਦਾ ਸੰਦੇਸ਼ ਹੈ: "ਭੱਜੋ ਨਾ, ਜਾਗੋ।" ਸੰਸਾਰ (ਚਿੱਕੜ) ਨੂੰ ਛੱਡ ਕੇ ਜੰਗਲਾਂ ਵਿੱਚ ਜਾਣ ਦੀ ਲੋੜ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਸੰਸਾਰ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦੇ ਹੋਏ ਹੀ ਆਪਣੀ ਚੇਤਨਾ ਨੂੰ ਇੰਨਾ ਉੱਚਾ ਚੁੱਕੋ ਕਿ ਤੁਹਾਡੇ ਅੰਦਰ ਸਮਾਧੀ ਦਾ ਕਮਲ ਖਿੜ ਜਾਵੇ ਅਤੇ ਤੁਸੀਂ ਦੁਨੀਆ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦੇ ਹੋਏ ਵੀ ਉਸ ਤੋਂ ਨਿਰਲੇਪ ਰਹੋ।