Sareer Ate Tantar- Osho

'ਸਰੀਰ ਅਤੇ ਤੰਤਰ' (Sareer Ate Tantar) ਓਸ਼ੋ ਦੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਪ੍ਰਵਚਨਾਂ ਦਾ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਹੈ ਜਿੱਥੇ ਉਹ ਸਰੀਰ ਨੂੰ ਅਧਿਆਤਮਕ ਮਾਰਗ 'ਤੇ ਇੱਕ ਦੁਸ਼ਮਣ ਦੀ ਬਜਾਏ ਮਿੱਤਰ ਅਤੇ ਸਾਧਨ ਵਜੋਂ ਦੇਖਣ ਦੀ ਸਿੱਖਿਆ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। 'ਤੰਤਰ' ਦਾ ਇੱਥੇ ਮਤਲਬ ਹੈ 'ਵਿਧੀ' (Method), 'ਪ੍ਰਣਾਲੀ' (System) ਜਾਂ 'ਤਕਨੀਕ' (Technique)।

ਇੱਥੇ ਇਸ ਕਿਤਾਬ ਦਾ ਪੰਜਾਬੀ ਵਿੱਚ ਸੰਖੇਪ ਸਾਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਹੈ:

1. ਸਰੀਰ: ਮੰਦਰ ਅਤੇ ਸਾਧਨ (The Body: Temple and Vehicle)

ਓਸ਼ੋ ਇਸ ਗੱਲ 'ਤੇ ਜ਼ੋਰ ਦਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਸਦੀਆਂ ਤੋਂ ਧਰਮਾਂ ਨੇ ਸਰੀਰ ਨੂੰ ਨਕਾਰਿਆ ਹੈ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਮਨੁੱਖ ਅੰਦਰ ਵੰਡ (Division) ਪੈਦਾ ਹੋ ਗਈ ਹੈ।

• ਮੁੱਖ ਸੰਦੇਸ਼: ਸਰੀਰ ਉਹ ਜਹਾਜ਼ (ਵਾਹਨ) ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਚੇਤਨਾ (Consciousness) ਦੀ ਯਾਤਰਾ ਕਰਨੀ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਤੁਸੀਂ ਜਹਾਜ਼ ਨੂੰ ਨਸ਼ਟ ਕਰ ਦਿਓਗੇ, ਤਾਂ ਮੰਜ਼ਿਲ ਤੱਕ ਕਿਵੇਂ ਪਹੁੰਚੋਗੇ?

• ਸਰੀਰ ਨੂੰ ਦੁਸ਼ਮਣ ਨਹੀਂ, ਸਗੋਂ ਸਹਿਯੋਗੀ ਤੰਤਰ ਵਜੋਂ ਦੇਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਇਸਨੂੰ ਸਮਝਣ ਅਤੇ ਸਵੀਕਾਰ ਕਰਨ ਨਾਲ ਹੀ ਅੰਦਰੂਨੀ ਸ਼ਾਂਤੀ ਮਿਲਦੀ ਹੈ।

2. ਤੰਤਰ: ਸੰਪੂਰਨ ਸਵੀਕਾਰਤਾ (Tantra: Total Acceptance)

ਇਸ ਕਿਤਾਬ ਵਿੱਚ ਓਸ਼ੋ ਤੰਤਰ ਦੇ ਅਸਲ ਅਰਥਾਂ ਦੀ ਵਿਆਖਿਆ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਜੋ ਕਿ ਕਿਸੇ ਚੀਜ਼ ਨੂੰ ਦਬਾਉਣ ਦੀ ਬਜਾਏ ਉਸਨੂੰ ਰੂਪਾਂਤਰਿਤ (Transform) ਕਰਨਾ ਹੈ।

• ਅਸਵੀਕਾਰਨ ਦਾ ਖੰਡਨ: ਓਸ਼ੋ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਸਰੀਰ ਦੀਆਂ ਕੁਦਰਤੀ ਊਰਜਾਵਾਂ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਕਾਮ (Sex) ਜਾਂ ਗੁੱਸਾ, ਨੂੰ ਦਬਾਉਣ ਨਾਲ ਉਹ ਮਨ ਅੰਦਰ ਜ਼ਹਿਰ ਬਣ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ।

• ਤੰਤਰ ਦਾ ਰਾਹ: ਸਰੀਰ ਦੀ ਹਰ ਊਰਜਾ ਨੂੰ ਸਵੀਕਾਰ ਕਰੋ ਅਤੇ ਧਿਆਨ (Meditation) ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਕੇ ਉਸਨੂੰ ਉੱਚੇ ਪੱਧਰ 'ਤੇ ਲੈ ਜਾਓ। ਜਦੋਂ ਸਰੀਰ ਦੀਆਂ ਊਰਜਾਵਾਂ ਸਵੀਕਾਰ ਕੀਤੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ, ਤਾਂ ਉਹ ਆਪਣੇ ਆਪ ਅਧਿਆਤਮਕ ਊਰਜਾ ਵਿੱਚ ਬਦਲਣ ਲੱਗਦੀਆਂ ਹਨ।

3. ਊਰਜਾ ਅਤੇ ਸੱਤ ਚੱਕਰ (Energy and The Seven Chakras)

'ਤੰਤਰ' ਦਾ ਇੱਕ ਹੋਰ ਅਹਿਮ ਪਹਿਲੂ ਸਰੀਰ ਦੇ ਊਰਜਾ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਨੂੰ ਸਮਝਣਾ ਹੈ।

• ਓਸ਼ੋ ਸਰੀਰ ਦੇ ਸੱਤ ਮੁੱਖ ਊਰਜਾ ਚੱਕਰਾਂ (Chakras) ਦੀ ਵਿਆਖਿਆ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਜੋ ਸਭ ਤੋਂ ਹੇਠਲੇ ਕੇਂਦਰ (ਮੂਲਾਧਾਰ) ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਕੇ ਸਭ ਤੋਂ ਉੱਪਰਲੇ ਕੇਂਦਰ (ਸਹਸ੍ਰਾਰ) ਤੱਕ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।

Shutterstock

• ਸਾਡੀ ਚੇਤਨਾ ਦੀ ਯਾਤਰਾ ਊਰਜਾ ਨੂੰ ਇਨ੍ਹਾਂ ਚੱਕਰਾਂ ਰਾਹੀਂ ਉੱਪਰ ਚੜ੍ਹਾਉਣ ਬਾਰੇ ਹੈ। ਸਰੀਰ ਨੂੰ ਸਵੀਕਾਰ ਅਤੇ ਸ਼ੁੱਧ ਕਰਕੇ ਹੀ ਕੁੰਡਲਿਨੀ (Kundalini) ਊਰਜਾ ਦਾ ਪ੍ਰਵਾਹ ਉੱਪਰ ਵੱਲ ਸ਼ੁਰੂ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।

4. ਵਿਹਾਰਕ ਤੰਤਰ (Practical Techniques)

ਇਸ ਕਿਤਾਬ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਧਿਆਨ ਵਿਧੀਆਂ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਹੈ ਜੋ ਸਰੀਰ 'ਤੇ ਕੰਮ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ:

• ਕਰਮ: ਓਸ਼ੋ ਦੱਸਦੇ ਹਨ ਕਿ ਸਰੀਰ ਦੀਆਂ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਅਤੇ ਸਾਹ (Breath) ਦੀਆਂ ਤਕਨੀਕਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਕੇ ਮਨ ਦੇ ਤਣਾਅ ਨੂੰ ਕਿਵੇਂ ਘਟਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।

• ਇਹ ਵਿਧੀਆਂ ਸਰੀਰ ਵਿੱਚ ਜਮ੍ਹਾਂ ਹੋਈਆਂ ਭਾਵਨਾਵਾਂ ਅਤੇ ਰੁਕਾਵਟਾਂ ਨੂੰ ਬਾਹਰ ਕੱਢਦੀਆਂ ਹਨ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਮਨ ਸ਼ਾਂਤ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਅੰਦਰਲੀ ਰੌਸ਼ਨੀ ਪ੍ਰਗਟ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।

ਸਿੱਟਾ (Conclusion)

'ਸਰੀਰ ਅਤੇ ਤੰਤਰ' ਸਾਨੂੰ ਸਿਖਾਉਂਦੀ ਹੈ ਕਿ ਜੀਵਨ ਦੇ ਦੋਵੇਂ ਪਹਿਲੂ (ਮਾਦਾ ਅਤੇ ਰੂਹ) ਇੱਕ ਦੂਜੇ ਦੇ ਵਿਰੋਧੀ ਨਹੀਂ, ਸਗੋਂ ਪੂਰਕ ਹਨ। ਅਸਲੀ ਅਧਿਆਤਮ ਉਹ ਹੈ ਜਿੱਥੇ ਸਰੀਰ ਅਤੇ ਆਤਮਾ ਇੱਕਮਿਕ ਹੋ ਕੇ ਖੁਸ਼ੀ ਨਾਲ ਨੱਚਦੇ ਹਨ।