SIKHIYA SAVAAD - Jiddu Krishnamurti Indian philosopher and orator

ਸਿੱਖਿਆ ਸਵਾਦ - ਜਿੱਦੂ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨਾਮੂਰਤੀ (Sikhiya Savaad - Jiddu Krishnamurti)

"ਸਿੱਖਿਆ ਸਵਾਦ" (Sikhiya Savaad) ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਭਾਰਤੀ ਦਾਰਸ਼ਨਿਕ ਅਤੇ ਵਕਤਾ ਜਿੱਦੂ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨਾਮੂਰਤੀ (Jiddu Krishnamurti) ਦੁਆਰਾ ਦਿੱਤੇ ਗਏ ਪ੍ਰਵਚਨਾਂ ਜਾਂ ਵਿਚਾਰਾਂ ਦਾ ਇੱਕ ਪੰਜਾਬੀ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਹੈ, ਜੋ ਸਿੱਖਿਆ ਦੇ ਵਿਸ਼ੇ 'ਤੇ ਕੇਂਦਰਿਤ ਹੈ। ਕ੍ਰਿਸ਼ਨਾਮੂਰਤੀ ਨੇ ਖੁਦ ਕਦੇ ਕੋਈ ਕਿਤਾਬ ਨਹੀਂ ਲਿਖੀ; ਉਸਦੇ ਪ੍ਰਵਚਨਾਂ ਅਤੇ ਵਾਰਤਾਲਾਪਾਂ ਨੂੰ ਰਿਕਾਰਡ ਕਰਕੇ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਕਿਤਾਬੀ ਰੂਪ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। "ਸਿੱਖਿਆ ਸਵਾਦ" ਦਾ ਅਰਥ ਹੈ "ਸਿੱਖਿਆ ਦਾ ਸੁਆਦ" ਜਾਂ "ਸਿੱਖਿਆ ਦਾ ਅਨੰਦ"।

ਜਿੱਦੂ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨਾਮੂਰਤੀ (1895-1986) ਇੱਕ ਅਜਿਹੇ ਅਧਿਆਤਮਕ ਅਤੇ ਦਾਰਸ਼ਨਿਕ ਸਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਕਿਸੇ ਸੰਗਠਨ, ਧਰਮ ਜਾਂ ਗੁਰੂ ਦੀ ਪਾਲਣਾ ਕਰਨ ਤੋਂ ਇਨਕਾਰ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਸੀ। ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਮਨੁੱਖੀ ਮਨ, ਚੇਤਨਾ, ਸਬੰਧਾਂ, ਅਤੇ ਸਿੱਖਿਆ ਦੇ ਅਸਲ ਉਦੇਸ਼ ਬਾਰੇ ਗੱਲ ਕੀਤੀ। ਉਹਨਾਂ ਦਾ ਮੁੱਖ ਸੰਦੇਸ਼ ਸਵੈ-ਖੋਜ ਅਤੇ ਬਿਨਾਂ ਕਿਸੇ ਸ਼ਰਤ ਦੇ ਆਜ਼ਾਦ ਹੋਣ ਬਾਰੇ ਸੀ।

ਸਿੱਖਿਆ ਸਵਾਦ ਦੇ ਮੁੱਖ ਵਿਸ਼ੇ ਅਤੇ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨਾਮੂਰਤੀ ਦਾ ਸਿੱਖਿਆ ਫਲਸਫਾ:

ਕ੍ਰਿਸ਼ਨਾਮੂਰਤੀ ਲਈ, ਸਿੱਖਿਆ ਸਿਰਫ਼ ਗਿਆਨ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨਾ ਜਾਂ ਅਕਾਦਮਿਕ ਡਿਗਰੀਆਂ ਹਾਸਲ ਕਰਨਾ ਨਹੀਂ ਸੀ, ਬਲਕਿ ਇਹ ਮਨੁੱਖ ਦੇ ਸਮੁੱਚੇ ਵਿਕਾਸ ਅਤੇ ਅੰਦਰੂਨੀ ਪਰਿਵਰਤਨ ਬਾਰੇ ਸੀ। "ਸਿੱਖਿਆ ਸਵਾਦ" ਵਿੱਚ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਸਿੱਖਿਆ ਸੰਬੰਧੀ ਵਿਚਾਰ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਨੁਕਤਿਆਂ 'ਤੇ ਕੇਂਦਰਿਤ ਹੋਣਗੇ:

• ਸੰਪੂਰਨ ਸਿੱਖਿਆ (Holistic Education): ਕ੍ਰਿਸ਼ਨਾਮੂਰਤੀ ਇਸ ਗੱਲ 'ਤੇ ਜ਼ੋਰ ਦਿੰਦੇ ਸਨ ਕਿ ਸਿੱਖਿਆ ਸਿਰਫ਼ ਬੁੱਧੀ ਨੂੰ ਤਿੱਖਾ ਕਰਨ ਬਾਰੇ ਨਹੀਂ, ਬਲਕਿ ਇਹ ਮਨੁੱਖ ਦੇ ਪੂਰੇ ਵਿਅਕਤੀਤਵ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਉਸਦਾ ਮਨ, ਭਾਵਨਾਵਾਂ, ਅਤੇ ਆਤਮਾ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ, ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਬਾਰੇ ਹੋਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ। ਸੱਚੀ ਸਿੱਖਿਆ ਨਾਲ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਨੂੰ ਜੀਵਨ ਨੂੰ ਸਮਝਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ, ਨਾ ਕਿ ਸਿਰਫ਼ ਇੱਕ ਰੁਜ਼ਗਾਰ ਲਈ ਤਿਆਰ ਹੋਣਾ।

• ਡਰ ਤੋਂ ਮੁਕਤੀ (Freedom from Fear): ਉਹਨਾਂ ਦਾ ਮੰਨਣਾ ਸੀ ਕਿ ਡਰ, ਚਿੰਤਾ, ਅਤੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਦੀ ਭਾਵਨਾ ਬੁੱਧੀ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਵਿੱਚ ਰੁਕਾਵਟ ਬਣਦੀ ਹੈ। ਸਿੱਖਿਆ ਦਾ ਮਕਸਦ ਅਜਿਹਾ ਮਾਹੌਲ ਬਣਾਉਣਾ ਹੈ ਜਿੱਥੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਬਿਨਾਂ ਕਿਸੇ ਡਰ ਦੇ ਸਿੱਖ ਸਕਣ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਵਿਚਾਰ ਪ੍ਰਗਟ ਕਰ ਸਕਣ।

• ਸਵੈ-ਖੋਜ ਅਤੇ ਸਵੈ-ਸਮਝ (Self-discovery and Self-understanding): ਸਿੱਖਿਆ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਸਮਝਣ, ਆਪਣੇ ਅੰਦਰੂਨੀ ਸੰਘਰਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਪਛਾਣਨ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਦੂਰ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਸਿਰਫ਼ ਜਾਣਕਾਰੀ ਇਕੱਠੀ ਕਰਨਾ ਨਹੀਂ, ਬਲਕਿ "ਤੁਸੀਂ ਕੌਣ ਹੋ" ਨੂੰ ਲੱਭਣਾ ਹੈ।

• ਰਚਨਾਤਮਕਤਾ ਅਤੇ ਬੁੱਧੀ ਦਾ ਵਿਕਾਸ (Cultivating Creativity and Intelligence): ਕ੍ਰਿਸ਼ਨਾਮੂਰਤੀ ਅਨੁਸਾਰ, ਅਸਲੀ ਬੁੱਧੀ ਰਚਨਾਤਮਕਤਾ ਅਤੇ ਨਿਰੰਤਰ ਪੁੱਛਗਿੱਛ ਤੋਂ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਸਿੱਖਿਆ ਦਾ ਕੰਮ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਦੇ ਮਨ ਵਿੱਚ ਗਿਆਨ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਇੱਕ ਜੀਵੰਤ ਅਤੇ ਪੁੱਛਗਿੱਛ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਦਿਮਾਗ ਪੈਦਾ ਕਰਨਾ ਹੈ।

• ਸ਼ਰਤ ਰਹਿਤ ਸਿੱਖਿਆ (Unconditioned Learning): ਉਹ ਸਿੱਖਿਆ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਦੇ ਵਿਰੁੱਧ ਸਨ ਜੋ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਨੂੰ ਕਿਸੇ ਖਾਸ ਧਰਮ, ਵਿਚਾਰਧਾਰਾ ਜਾਂ ਰਾਸ਼ਟਰਵਾਦ ਦੀਆਂ ਸ਼ਰਤਾਂ ਵਿੱਚ ਬੰਨ੍ਹਦੀ ਹੈ। ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਆਜ਼ਾਦ ਸੋਚ, ਆਲੋਚਨਾਤਮਕ ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਣ, ਅਤੇ ਬਿਨਾਂ ਕਿਸੇ ਪੱਖਪਾਤ ਦੇ ਸੱਚ ਦੀ ਖੋਜ 'ਤੇ ਜ਼ੋਰ ਦਿੱਤਾ।

• ਰਿਸ਼ਤਿਆਂ ਦੀ ਮਹੱਤਤਾ (Importance of Relationships): ਕ੍ਰਿਸ਼ਨਾਮੂਰਤੀ ਸਿੱਖਿਆ ਵਿੱਚ ਅਧਿਆਪਕ ਅਤੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਵਿਚਕਾਰ ਸਹੀ ਰਿਸ਼ਤੇ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਮਹੱਤਵ ਦਿੰਦੇ ਸਨ। ਇਹ ਰਿਸ਼ਤਾ ਆਪਸੀ ਸਤਿਕਾਰ, ਸਮਝ ਅਤੇ ਸਿੱਖਣ ਦੀ ਸਾਂਝੀ ਯਾਤਰਾ 'ਤੇ ਅਧਾਰਤ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।