ਮਹਾਰਾਜਾ ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਦੇ ਜੀਵਨ 'ਤੇ ਆਧਾਰਿਤ "ਸੂਰਜ ਦੀ ਅੱਖ" (Suraj Di Ankh) ਇੱਕ ਪੰਜਾਬੀ ਨਾਵਲ ਹੈ, ਜਿਸਦੇ ਲੇਖਕ ਬਲਦੇਵ ਸਿੰਘ ਸੜਕਨਾਮਾ ਹਨ। ਇਹ ਕਿਤਾਬ ਸਾਹਿਤ ਅਕਾਦਮੀ ਪੁਰਸਕਾਰ ਜੇਤੂ ਬਲਦੇਵ ਸਿੰਘ ਦੀ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਰਚਨਾ ਹੈ ਜੋ ਮਹਾਰਾਜਾ ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਦੀ ਸ਼ਖਸੀਅਤ ਅਤੇ ਰਾਜ ਨੂੰ ਇੱਕ ਵੱਖਰੇ ਨਜ਼ਰੀਏ ਤੋਂ ਪੇਸ਼ ਕਰਦੀ ਹੈ।
ਕਿਤਾਬ ਦਾ ਮੁੱਖ ਸਾਰ:
-
ਇਤਿਹਾਸਕ ਅਤੇ ਮਨੁੱਖੀ ਪੋਰਟਰੇਟ: ਇਹ ਨਾਵਲ ਮਹਾਰਾਜਾ ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਸਿਰਫ਼ ਇੱਕ ਮਹਾਨ ਯੋਧੇ ਅਤੇ ਸਾਮਰਾਜ ਦੇ ਨਿਰਮਾਤਾ ਵਜੋਂ ਹੀ ਨਹੀਂ, ਬਲਕਿ ਇੱਕ ਮਨੁੱਖ ਦੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ਵੀ ਪੇਸ਼ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਕਿਤਾਬ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਸਿਆਸੀ ਅਤੇ ਫੌਜੀ ਸਫਲਤਾਵਾਂ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਨਿੱਜੀ ਜੀਵਨ, ਸ਼ੌਂਕ, ਅਤੇ ਕਮਜ਼ੋਰੀਆਂ ਦਾ ਵੀ ਜ਼ਿਕਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ।
-
"ਸੂਰਜ ਦੀ ਅੱਖ" ਦਾ ਮਤਲਬ: ਨਾਵਲ ਦਾ ਸਿਰਲੇਖ ਇਸ ਗੱਲ ਵੱਲ ਇਸ਼ਾਰਾ ਕਰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਮਹਾਰਾਜਾ ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਨੇ ਬਚਪਨ ਵਿੱਚ ਚੇਚਕ ਕਾਰਨ ਆਪਣੀ ਇੱਕ ਅੱਖ ਗੁਆ ਦਿੱਤੀ ਸੀ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਮਿਥਿਹਾਸ ਵਿੱਚ ਸੂਰਜ ਨੂੰ ਵੀ ਇੱਕ ਅੱਖ ਨਾਲ ਜੋੜਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਸਿਰਲੇਖ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸਿਆਸੀ ਸੂਝ-ਬੂਝ, ਦੂਰਅੰਦੇਸ਼ੀ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਵਿਲੱਖਣ ਵਿਅਕਤੀਤਵ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ।
-
ਖਾੜੀ ਲਹਿਰ ਤੋਂ ਖ਼ਾਲਸਾ ਰਾਜ ਤੱਕ: ਨਾਵਲ ਵਿੱਚ ਮਹਾਰਾਜਾ ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਦੁਆਰਾ ਛੋਟੀਆਂ-ਛੋਟੀਆਂ ਮਿਸਲਾਂ ਨੂੰ ਇੱਕ ਮਜ਼ਬੂਤ ਖ਼ਾਲਸਾ ਰਾਜ ਵਿੱਚ ਕਿਵੇਂ ਬਦਲਿਆ, ਇਸ ਬਾਰੇ ਵਿਸਥਾਰ ਨਾਲ ਦੱਸਿਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਲੇਖਕ ਨੇ ਉਸ ਸਮੇਂ ਦੇ ਰਾਜਨੀਤਕ, ਸਮਾਜਿਕ ਅਤੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਮਾਹੌਲ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਖੂਬਸੂਰਤੀ ਨਾਲ ਚਿਤਰਿਆ ਹੈ।
-
ਵਿਵਾਦ: ਇਹ ਕਿਤਾਬ ਆਪਣੇ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਵਿਵਾਦਾਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਰਹੀ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਇਸ ਵਿੱਚ ਮਹਾਰਾਜਾ ਦੇ ਸ਼ਰਾਬ ਅਤੇ ਔਰਤਾਂ ਨਾਲ ਸਬੰਧਾਂ ਵਰਗੇ ਪਹਿਲੂਆਂ ਨੂੰ ਬੇਝਿਜਕ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਲੇਖਕ ਦਾ ਦਾਅਵਾ ਹੈ ਕਿ ਉਸਨੇ ਇਹ ਜਾਣਕਾਰੀ ਇਤਿਹਾਸਕ ਤੱਥਾਂ ਅਤੇ ਖੋਜ 'ਤੇ ਆਧਾਰਿਤ ਲਿਖੀ ਹੈ।
-
ਸਿੱਟਾ: ਸੰਖੇਪ ਵਿੱਚ, "ਸੂਰਜ ਦੀ ਅੱਖ" ਇੱਕ ਇਤਿਹਾਸਕ ਨਾਵਲ ਹੈ ਜੋ ਮਹਾਰਾਜਾ ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਦੇ ਜੀਵਨ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸ਼ਾਸਨ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਅਦਭੁਤ ਸ਼ਖਸੀਅਤ ਦਾ ਇੱਕ ਗਹਿਰਾ ਅਤੇ ਵਿਸਥਾਰਪੂਰਵਕ ਚਿਤਰਣ ਪੇਸ਼ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਕਿਤਾਬ ਪਾਠਕਾਂ ਨੂੰ ਮਹਾਰਾਜੇ ਦੇ ਜੀਵਨ ਦੇ ਕਈ ਅਣਛੋਹੇ ਪਹਿਲੂਆਂ ਤੋਂ ਜਾਣੂ ਕਰਵਾਉਂਦੀ ਹੈ।
